گفتیم گر چه مخاطب در این آیات ، شخص پیامبر (صلی اللّه علیه و آله و سلّم ) است ، ولی ذیل سوره نشان می دهد که مؤمنان هم در این برنامه با شخص پیامبر (صلی اللّه علیه و آله و سلّم ) همگام بودند ، اکنون سخن در این است که آیا این قیام و شب زنده داری در اوائل دعوت پیامبر (صلی اللّه علیه و آله و سلّم ) بر همگان واجب بوده است یا نه ؟
بعضی از مفسران معتقدند ، این امر واجب بوده ، بعدا آیه آخر سوره این حکم را نسخ کرده ، و فاصله آن حدود یکسال بوده است .
حتی بعضی معتقدند که این حکم قبل از تشریع نمازهای پنجگانه بوده ، و پس از آنکه نمازهای پنجگانه تشریع شد ، این حکم نسخ گردید .
@@تفسیر نمونه جلد 25 صفحه 170@@@
ولی همانطور که مرحوم ((طبرسی )) در ((مجمع البیان )) نیز آورده ، در ظاهر آیات این سوره چیزی که دلیل بر نسخ باشد به چشم نمی خورد ، و بهتر آن است که گفته شود ، این قیام و عبادت ، مستحب و سنت مؤکد بوده ، و هرگز جنبه وجوب نداشته است ، جز در مورد شخص پیغمبر اکرم (صلی اللّه علیه و آله و سلّم ) که طبق بعضی از آیات دیگر قرآن نماز شب بر او واجب بوده است ، و مانعی ندارد که این مساءله برای پیامبر (صلی اللّه علیه و آله و سلّم ) واجب باشد ، و بر مسلمین مستحب ، از این گذشته آنچه در آیات فوق آمده منحصر به نماز شب نیست ، چرا که نماز شب نیمی از شب ، یا دو ثلث از شب و یا حتی یک ثلث از شب را اشغال نمی کند آنچه در آیه مطرح است قیام برای ترتیل قرآن است .
بنابراین در اوائل کار این حکم به صورت مستحب مؤکدی بوده ، و بعد تخفیف داده شده است ، و با توجه به اینکه در آغاز هر کار مخصوصا در اوائل یک انقلاب بزرگ همیشه توان و نیروی بیشتری لازم است ، جای تعجب نیست که یک چنین دستور فوق العاده به پیامبر (صلی اللّه علیه و آله و سلّم ) و مسلمانان داده شده باشد که قسمت زیادی از شب را بیدار بمانند ، و به محتوای این برنامه جدید و تعلیمات انقلابی آن آشنا گردند ، و علاوه بر آگاهی ، خود را برای پیاده کردن آن از نظر روحیه بسازند .