آیه و ترجمه
بِسمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ
سأَلَ سائلُ بِعَذَابٍ وَاقِعٍ(1)
لِّلْکَفِرِینَ لَیْس لَهُ دَافِعٌ(2)
مِّنَ اللَّهِ ذِی الْمَعَارِج (3)
ترجمه :
به نام خداوند بخشنده بخشایشگر
1 - تقاضا کننده ای تقاضای عذابی کرد که واقع شد !
2 - این عذاب مخصوص کافران است ، و هیچکس نمی تواند آن را دفع کند .
3 - از سوی خداوند ذی المعارج است (خداوندی که فرشتگانش بر آسمانها صعود می کند) .
شان نزول :
بسیاری از مفسران و ارباب حدیث شاءن نزولی برای این آیات نقل کرده اند که حاصل آن چنین است :
@@تفسیر نمونه جلد 25 صفحه 7@@@
هنگامی که رسول خدا (صلی اللّه علیه و آله و سلّم ) علی (علیه السلام ) را در روز ((غدیر خم )) به خلافت منصوب فرمود و درباره او گفت : من کنت مولاه فعلی مولاه ((هر کس من مولی و ولی او هستم علی مولی و ولی او است )) چیزی نگذشت که این مساءله در بلاد و شهرها منتشر شد ((نعمان بن حارث فهری )) خدمت پیامبر (صلی اللّه علیه و آله و سلّم ) آمد و عرض کرد تو به ما دستور دادی شهادت به یگانگی خدا و اینکه تو فرستاده او هستی دهیم ما هم شهادت دادیم ، سپس دستور به جهاد و حج و روزه و نماز و زکات دادی ما همه اینها را نیز پذیرفتیم ، اما با اینها راضی نشدی تا اینکه این جوان (اشاره به علی (علیه السلام ) است ) را به جانشینی خود منصوب کردی ، و گفتی : من کنت مولاه فعلی مولاه ، آیا این سخنی است که از ناحیه خودت یا از سوی خدا ؟ !
پیامبر (صلی اللّه علیه و آله و سلّم ) فرمود : ((قسم به خدائی که معبودی جز او نیست این از ناحیه خدا است )) .
((نعمان )) روی بر گرداند در حالی که می گفت اللهم ان کان هذا هو الحق من عندک فامطر علینا حجارة من السماء : ((خداوندا ! اگر این سخن حق است و از ناحیه تو ، سنگی از آسمان بر ما بباران )) !
اینجا بود که سنگی از آسمان بر سرش فرود آمد و او را کشت ، همینجا آیه ساءل سائل بعذاب واقع للکافرین لیس له دافع نازل گشت .
آنچه را در بالا گفتیم مضمون عبارتی است که در ((مجمع البیان )) از ((ابوالقاسم حسکانی )) با سلسله سندش از ((امام صادق (علیه السلام ) )) نقل شده است .**(مجمع البیان) جلد 10 صفحه 352***
همین مضمون را بسیاری از مفسران اهل سنت ، و روات حدیث با مختصری تفاوت نقل کرده اند .
مرحوم ((علامه امینی )) در ((الغدیر)) آن را از سی نفر از علمای معروف
@@تفسیر نمونه جلد 25 صفحه 8@@@
اهل سنت نقل می کند (با ذکر مدرک و نقل عین عبارت ) از جمله :
تفسیر غریب القرآن ((حافظ ابوعبید هروی )) .
تفسیر شفاء الصدور ((ابوبکر نقاش موصلی )) .
تفسیر الکشف و البیان ((ابواسحاق ثعالبی )) .
تفسیر ابوبکر یحیی ((القرطبی )) .
تذکره ابواسحاق ((ثعلبی )) .
کتاب فرائد السمطین ((حموینی )) .
کتاب ((دررالسمطین )) ((شیخ محمد زرندی )) .
تفسیر سراج المنیر ((شمس الذین شافعی )) .
کتاب ((سیره حلبی )) .
کتاب ((نور الابصار)) سید مؤمن شبلنجی )) .
و کتاب شرح جامع الصغیر سیوطی از ((شمس الدین الشافعی )) .
و غیر اینها .**(الغدیر) جلد 1 صفحه 239 تا 246***
در بسیاری از این کتب تصریح شده که آیات فوق در همین رابطه نازل شده است ، البته درباره اینکه این شخص ((حارث بن نعمان )) بوده یا ((جابر بن نذر)) یا ((نعمان بن حارث فهری )) اختلاف است ، و می دانیم این امر تاءثیری در اصل مطلب ندارد .
البته بعضی از مفسران یا محدثانی که فضائل علی (علیه السلام ) را با ناخشنودی می پذیرند ایرادهای مختلفی بر این شاءن نزول گرفته اند که در پایان بحث تفسیری به خواست خدا به آن اشاره خواهد شد .
@@تفسیر نمونه جلد 25 صفحه 9@@@
تفسیر :