منظور از توکل بر خدا، این است که انسان تلاشگر کار خود را به او واگذارد و حل مشکلات خویش را از او بخواهد، خدائی که از تمام نیازهای او آگاه است، خدائی که نسبت به او، رحیم و مهربان است، و خدائی که قدرت
@@تفسیر نمونه جلد 24 صفحه 239@@@
به حل هر مشکلی دارد .
کسی که دارای روح توکل است، هرگز یاءس و نومیدی را به خود راه نمی دهد، در برابر مشکلات احساس ضعف و زبونی نمی کند، در برابر حوادث سخت، مقاوم است، و همین فرهنگ و عقیده چنان قدرت روانی به او می دهد که می تواند بر مشکلات پیروز شود، و از سوی دیگر امدادهای غیبی که به متوکلان نوید داده شده است به یاری او می آید، و او را شکست و ناتوانی رهائی می بخشد .
در حدیثی از پیامبر گرامی اسلام (صلی اللّه علیه و آله و سلّم ) آمده است که فرمود : از پیک وحی خدا، جبرئیل، پرسیدم : توکل چیست ؟ گفت : العلم بان المخلوق لا یضر و لا ینفع، و لا یعطی و لا یمنع، و استعمال الیاس من الخلق، فاذا کان العبد کذلک لم یعمل لاحد سوی الله، و لم یرج و لم یخف سوی الله، و لم یطمع فی احد سوی الله فهذا هو التوکل .
: ((حقیقت توکل این است که انسان بداند : مخلوق، نه زیان می رساند، و نه نفع، و نه عطا می کند و نه منع، چشم امید از خلق برداشتن (و به خالق دوختن ) هنگامی که چنین شود، انسان جز برای خدا کار نمی کند، به غیر او امید ندارد، از غیر او نمی ترسد، و دل به کسی جز او نمی بندد، این روح توکل است )) . ** بحار الانوار جلد 69 صفحه 373 حدیث 19 . ***
((توکل )) با این محتوای عمیق، شخصیت تازه ای به انسان می بخشد، و در تمام اعمال او اثر می گذارد، لذا در حدیثی می خوانیم که پیغمبر اکرم (صلی اللّه علیه و آله و سلّم ) در شب معراج از پیشگاه خداوند سؤال کرد : پروردگارا ! ای الاعمال افضل ((چه عملی از همه اعمال برتر است )) .
خداوند متعال فرمود لیس شی ء عندی افضل من التوکل علی و الرضا
@@تفسیر نمونه جلد 24 صفحه 240@@@
بما قسمت : ((چیزی در نزد من افضل و برتر از توکل بر من، و خشنودی به آنچه قسمت کرده ام نیست )) . ** سفینة البحار جلد 2 صفحه 683 ( ماده و کل ) . ***
بدیهی است توکل به این معنی همیشه تواءم با جهاد و تلاش و کوشش است، نه تنبلی و فرار از مسئولیتها .
شرح دیگری در این زمینه در جلد دهم صفحه 295 به بعد (ذیل آیه 12 سوره ابراهیم ) آورده ایم .
@@تفسیر نمونه جلد 24 صفحه 241@@@