دیدیم قرآن با صراحت تمام تجسس را در آیه فوق منع نموده ، و از آنجا که هیچگونه قید و شرطی برای آن قائل نشده نشان می دهد که جستجوگری در کار دیگران و تلاش برای افشای اسرار آنها گناه است ، ولی البته قرائنی که در داخل و خارج آیه است نشان می دهد که این حکم مربوط به زندگی شخصی و خصوصی افراد است ، و در زندگی اجتماعی تا آنجا که تاءثیری در سرنوشت جامعه نداشته باشد نیز این حکم صادق است .
@@تفسیر نمونه جلد 22 صفحه 188@@@
اما روشن است آنجا که ارتباطی با سرنوشت دیگران و کیان جامعه پیدا می کند مساءله شکل دیگری به خود می گیرد ، لذا شخص پیغمبر (صلی اللّه علیه و آله ) ماءمورانی برای جمع آوری اطلاعات قرار داده بود که از آنها بعنوان ((عیون )) تعبیر می شود ، تا آنچه را ارتباط با سرنوشت جامعه اسلامی در داخل و خارج داشت برای او گردآوری کنند .
و نیز به همین دلیل حکومت اسلامی می تواند ماءموران اطلاعاتی داشته باشد ، یا سازمان گسترده ای برای گردآوری اطلاعات تاءسیس کند ، و آنجا که بیم توطئه بر ضد جامعه ، و یا به خطر انداختن امنیت و حکومت اسلامی می رود به تجسس برخیزند ، و حتی در داخل زندگی خصوصی افراد جستجوگری کنند .
ولی این امر هرگز نباید بهانه ای برای شکستن حرمت این قانون اصیل اسلامی شود ، و افرادی به بهانه مساءله توطئه و اخلال به امنیت به خود اجازه دهند که به زندگی خصوصی مردم یورش برند ، نامه های آنها را باز کنند ، تلفنها را کنترل نمایند و وقت و بی وقت به خانه آنها هجوم آورند .
خلاصه اینکه مرز میان تجسس و به دست آوردن اطلاعات لازم برای حفظ امنیت جامعه بسیار دقیق و ظریف است ، و مسئولین اداره امور اجتماع باید دقیقا مراقب این مرز باشند ، تا حرمت اسرار انسانها حفظ شود ، و هم امنیت جامعه و حکومت اسلامی به خطر نیفتد .