این سوره در مکه نازل شده، و به همین دلیل بیش از هر چیز سخن از مسائل مربوط به توحید و معاد، و اهمیت قرآن و مقام نبوت پیامبر اسلام (صلی اللّه علیه و آله و سلّم ) می گوید . چنانکه معمول سوره های مکی همین است .
دوران مکه دوران سازندگی مسلمانان از نظر زیربنای اعتقادات دینی و پایه های ایمانی بود، لذا قویترین و مؤثرترین بحثها در این زمینه در سوره های مکی منعکس است، و همین اساس محکم بود که اثرات شگرفش در مدینه، در غزوات، در برخورد با دشمن، در برابر کارشکنیهای منافقین، و در پذیرش نظام اسلامی شد . و اگر بخواهیم سر پیروزی سریع مسلمانان را در مدینه بدانیم باید آموزشهای مؤثر مکه را مورد مطالعه قرار دهیم .
به هر حال این سوره از چند بخش مهم تشکیل یافته است :
1 - چیزی که بیش از همه در سراسر این سوره منعکس است مساءله دعوت به توحید خالص می باشد، توصیه در تمام ابعاد و شاخه هایش، توحید خالقیت، توحید ربوبیت، و توحید عبادت مخصوصا روی مساءله اخلاص در عبادت و بندگی خدا بارها در آیات مختلف این سوره تکیه شده است، و تعبیراتش در این زمینه آنچنان مؤثر است که قلب انسان را به سوی اخلاص می کشاند و جذب می کند .
2 - مساءله مهم دیگری که در مقاطع مختلف این سوره و تقریبا از آغاز تا
@@تفسیر نمونه جلد 19 صفحه 360@@@
انجام آن مورد توجه است مساءله معاد و دادگاه بزرگ عدالت خدا است مساله ثواب و جزا، غرفه های بهشتی، و سایبانهای آتشین دوزخی ترس و وحشت روز قیامت، و آشکار شدن نتایج اعمال و ظاهر شدن خود آنها در آن صحنه بزرگ
مساءله سیاه شدن صورت دروغگویان و کسانی که بر خدا افترا بستند، رانده شدن کافران به سوی جهنم، ملامت و سرزنش فرشتگان عذاب نسبت به آنها، و دعوت بهشتیان به سوی بهشت و تبریک و تهنیت فرشتگان رحمت به آنها!
این مسائل که بر محور معاد دور می زند آنچنان با مسائل توحیدی آمیخته است که گوئی تار و پود یک پارچه را تشکیل می دهد .
3 - بخش دیگری از این سوره که تنها قسمت کوتاهی از آن را اشغال می کند اهمیت قرآن مجید است، ولی این بخش کوتاه ترسیم جالبی از قرآن و تاءثیر نیرومند آن در قلوب و جانها در بر دارد .
4 - بخش دیگری که آن هم نسبتا کوتاه است بیان سرنوشت اقوام پیشین و مجازات دردناک الهی نسبت به تکذیب کنندگان آیات حق می باشد .
5 - و بالاخره بخشی از این سوره نیز پیرامون مساءله توبه و باز بودن درهای بازگشت به سوی خداست، و مؤثرترین آیات توبه و رحمت در این بخش بیان شده که شاید در قرآن آیه ای نوید بخش تر از آن در این زمینه نباشد .
این سوره بنام سوره ((زمر)) معروف است و این نام از آیه 71 و 73 این سوره گرفته شده و گاه سوره ((غرف )) به مناسبت آیه 20 نامیده می شود اما این نام مشهور نیست .
@@تفسیر نمونه جلد 19 صفحه 361@@@