هنگامی که نام خدا برده می شود یک دنیا عظمت، قدرت، علم، و حکمت در قلب انسان متجلی می گردد، چرا که او دارای اسماء حسنی و صفات علیا
@@تفسیر نمونه جلد 17 صفحه 356@@@
و صاحب تمام کمالات، و منزه از هر گونه عیب و نقص است .
توجه مداوم به چنین حقیقتی که دارای چنان اوصافی است روح انسان را به نیکیها و پاکیها سوق می دهد، و از بدیها و زشتیها پیراسته می دارد، و به تعبیر دیگر بازتاب صفات او در جان انسان تجلی می کند.
توجه به چنین معبود بزرگی موجب احساس حضور دائم در پیشگاه او است، و با این احساس فاصله انسان از گناه و آلودگی بسیار زیاد می شود.
یاد او یاد آوری مراقبت او است، یاد حساب و جزای او است، یاد دادگاه عدل او و بهشت و دوزخ او است و چنین یادی است که جان را صفا، و دل را نور و حیات می بخشد.
به همین دلیل در روایات اسلامی آمده است که هر چیز اندازه ای دارد جز یاد خدا که هیچ حد و مرزی برای آن نیست ! امام صادق (علیه السلام ) طبق روایتی که در اصول کافی آمده می فرماید: ما من شی ء الا و له حد ینتهی الیه الا الذکر، فلیس له حد ینتهی الیه !: ((هر چیز حدی دارد که وقتی به آن رسد پایان می پذیرد جز ذکر خدا که حدی که با آن پایان گیرد ندارد)).
سپس می افزاید: فرض الله عز و جل الفرائض فمن اداهن فهو حدهن، و شهر رمضان فمن صامه فهو حده، و الحج فمن حج حده، الا الذکر، فان الله عز و جل لم یرض منه بالقلیل و لم یجعل له حدا ینتهی الیه، ثم تلا: یا ایها الذین آمنوا اذکروا الله ذکرا کثیرا و سبحوه بکرة و اصیلا:
((خداوند نمازهای فریضه را واجب کرده است، هر کس آنها را ادا کند حد آن تامین شده، ماه مبارک رمضان را هر کس روزه بگیرد حدش انجام گردیده و حج را هر کس (یکبار) بجا آورد همان حد آن است، جز ذکر الله که خداوند به مقدار قلیل آن راضی نشده و برای کثیر آن نیز حدی قائل نگردیده، سپس به عنوان شاهد این سخن آیه ((یا ایها الذین آمنوا اذکروا الله ذکرا کثیرا...))
@@تفسیر نمونه جلد 17 صفحه 357@@@
را تلاوت فرمود.**(کافی) جلد 2 کتاب الدعاء (باب ذکر الله عزوجل)***
امام صادق (علیه السلام ) در ذیل همین روایت از پدرش امام باقر (علیه السلام ) نقل می کند که او کثیر الذکر بود، هر وقت با او راه می رفتم ذکر خدا می گفت، و به هنگام غذا خوردن نیز به ذکر خدا مشغول بود، حتی هنگامی که با مردم سخن می گفت از ذکر خدا غافل نمی شد...
و سرانجام با این جمله پر معنی حدیث فوق پایان می گیرد: و البیت الذی یقراء فیه القرآن، و یذکر الله عز و جل فیه تکثر برکته، و تحضره الملائکة، و تهجر منه الشیاطین، و یضی ء لاهل السماء کما یضی ء الکوکب الدری لاهل الارض : ((خانه ای که در آن تلاوت قرآن شود، و یاد خدا گردد، برکتش افزون خواهد شد، فرشتگان در آن حضور می یابند، و شیاطین از آن فرار می کنند، و برای اهل آسمانها می درخشد همانگونه که ستاره درخشان برای اهل زمین (اما به عکس خانه ای که در آن تلاوت قرآن و ذکر خدا نیست برکاتش کم خواهد بود، فرشتگان از آن هجرت می کنند و شیاطین در آن حضور دائم دارند).**همان مدرک***
این موضوع به قدری اهمیت دارد که در حدیثی یاد خدا معادل تمام خیر دنیا و آخرت شمرده شده است چنانکه از رسولخدا (صلی اللّه علیه و آله و سلّم ) نقل شده : من اعطی لسانا ذاکرا فقد اعطی خیر الدنیا و الاخرة : ((آن کس که خدا زبانی به او داده که به ذکر پروردگار مشغول است خیر دنیا و آخرت به او داده شده است )).**همان مدرک***
روایات در اهمیت یاد خدا آن قدر زیاد است که اگر بخواهیم همه آنها را در اینجا بیاوریم از وضع کتاب بیرون خواهیم رفت، این سخن را با حدیث کوتاه و پر معنی دیگری از امام صادق (علیه السلام ) پایان می دهیم آنجا که فرمود: من
@@تفسیر نمونه جلد 17 صفحه 358@@@
اکثر ذکر الله عز و جل اظله الله فی جنته : هر کس بسیار یاد خدا کند خدا او را در سایه لطف خود در بهشت برین جای خواهد داد))!.**همان مدرک***
(کسانی که بخواهند آگاهی بیشتری در این زمینه پیدا کنند به جلد دوم اصول کافی ابوابی که در باره ذکر الله است مراجعه نمایند، بخصوص بابی که می گوید: بسیاری از آفات و بلاها و مصائب دامن کسانی را که ذکر خدا می گویند نمیگیرد).
تاکید بر این مطلب را لازم نمیدانیم که اینهمه برکات و خیرات مسلما مربوط به ذکر لفظی و حرکت زبان که خالی از فکر و اندیشه و عمل باشد نیست، بلکه هدف ذکری است که سرچشمه فکر گردد، همان فکری که بازتاب گستردهاش در اعمال انسان آشکار شود. چنانکه در روایات به این معنی تصریح می کند.**خصال صدوق-طبق نقل تفسیر المیزان جلد 16 صفحه 353***