گذشته از اینکه لحن آیه فوق حکایت از این دارد که آگاهی از قیامت و نزول باران و چگونگی جنین در رحم مادر، و اموری را که انسان در آینده انجام می دهد، و محل مرگ او، در اختیار خداوند است و دیگران را به آن راهی نیست، روایاتی که در تفسیر آیه نیز وارد شده این حقیقت را تاکید می کند.
از جمله در حدیثی می خوانیم : ان مفاتیح الغیب خمس لا یعلمهن الا الله
@@تفسیر نمونه جلد 17 صفحه 98@@@
و قراء هذه الایة : کلیدهای غیب پنج است که هیچکس جز خدا نمیداند سپس آیه فوق را تلاوت فرمود.**(مجمع البیان) ذیل آیه مورد بحث***
در روایت دیگری که در ((نهج البلاغه )) آمده است می خوانیم : هنگامی که علی (علیه السلام ) از بعضی حوادث آینده خبر می داد یکی از یاران عرض کرد: ای امیر مومنان ! از غیب سخن میگوئی ؟ و به علم غیب آشنائی ؟
امام خندید و به آن مرد که از طایفه بنی کلب بود فرمود: یا اخا کلب ! لیس هو بعلم غیب، و انما هو تعلم من ذی علم، و انما علم الغیب علم الساعة و ما عدده الله سبحانه بقوله ان الله عنده علم الساعة ... فیعلم الله سبحانه ما فی الارحام، من ذکر او انثی، و قبیح او جمیل، و سخی او بخیل، و شقی او سعید، و من یکون فی النار حطبا و فی الجنان للنبیین مرافقا، فهذا علم الغیب الذی لا یعلمه احد الا الله، و ما سوی ذلک فعلم علمه الله نبیه فعلمنیه و دعا لی بان یعیه صدری و تضطم علیه جوانحی :
ای برادر کلبی ! این علم غیب نیست، این فرا گرفته ای است از عالمی (یعنی پیامبر) علم غیب تنها علم قیامت است، و آنچه خداوند سبحان در این آیه بر شمرده ... و بعد از ذکر آیه شریفه فرمود: خداوند سبحان از آنچه در رحمها قرار دارد آگاه است، پسر است یا دختر؟ زشت است یا زیبا؟ سخاوتمند است یا بخیل ؟ سعادتمند است یا شقی ؟ چه کسی آتشگیره دوزخ است و چه کسی در بهشت دوست پیامبران ؟... اینها علوم غیبیهای است که غیر از خدا کسی نمی داند و غیر از آن علومی است که خداوند به پیامبرش تعلیم کرده و او به من آموخته است، و برایم دعا نمود که خدا آن را در سینه ام جای دهد و اعضای پیکرم را از آن مالامال سازد.**نهج البلاغه خطبه 128***
@@تفسیر نمونه جلد 17 صفحه 99@@@
از این روایت به خوبی بر می آید که منظور از عدم آگاهی مردم از این امور پنجگانه تمام خصوصیات آنها است، فی المثل اگر روزی وسائلی در اختیار بشر قرار گیرد - که هنوز آن روز فرا نرسیده است - و از پسر یا دختر بودن جنین به طور قطع آگاه شوند، باز این امر مساله ای ایجاد نمی کند، چرا که آگاهی از جنین به آن است که تمام خصوصیات جسمانی، زشتی و زیبائی، سلامت و بیماری، استعدادهای درونی ذوق علمی و فلسفی و ادبی، و سایر صفات و کیفیات روحی را بدانیم، و این امر برای غیر خدا امکان پذیر نیست .
همچنین اینکه باران در چه موقع نازل می شود؟ و کدام منطقه را زیر پوشش قرار می دهد؟ و دقیقا چه مقدار در دریا و چه مقدار در صحرا و دره و کوه و بیابان می بارد؟ جز خدا کسی نمی داند.
در مورد حوادث فردا، و فرداها، و خصوصیات و جزئیات آنها نیز همین گونه است .
و از اینجا پاسخ سوالی که غالبا در اینجا مطرح می شود به خوبی روشن می گردد که می گویند ما در تواریخ و روایات متعددی می خوانیم که ائمه اهلبیت (علیهم السلام ) و حتی بعضی از اولیاء الله غیر از امامان، از مرگ خود خبر دادند، و یا محل دفن خود را بیان کردند، از جمله در حوادث مربوط به کربلا، بارها در روایات خوانده ایم که پیامبر یا امیر مومنان (علیه السلام ) و انبیای سلف که از وقوع شهادت امام حسین (علیه السلام ) و یارانش در این سرزمین خبر داده اند.
و در کتاب اصول کافی بابی در زمینه آگاهی ائمه از زمان وفاتشان دیده می شود.
پاسخ این است که : آگاهی بر پاره ای از این امور به صورت علم اجمالی آنهم از طریق تعلیم الهی - هیچ منافاتی با اختصاص علم تفصیلی آنها به ذات پاک خداوند ندارد.
و تازه همانگونه که گفتیم همین اجمال نیز ذاتی و استقلالی نیست، بلکه
@@تفسیر نمونه جلد 17 صفحه 100@@@
جنبه عرضی و تعلیمی دارد، و از طریق تعلیم الهی است، به مقداری که خدا می خواهد و صلاح می داند.**(اصول کافی) جلد اول صفحه 202 باب ان الائمه یعلمون متی یموتون***
لذا در حدیثی از امام صادق (علیه السلام ) می خوانیم که یکی از یارانش سوال کرد: آیا امام علم غیب می داند؟ قال : لا، و لکن اذا اراد ان یعلم الشی ء اعلمه الله ذلک :
((فرمود: نه، امام علم غیب را (ذاتا) نمی داند، ولی هنگامی که اراده کند چیزی را بداند خدا به او تعلیم می دهد.))**(اصول کافی) جلد اول صفحه 201 باب نادر فیه ذکر الغیب***
در زمینه علم غیب و چگونگی آگاهی انبیا و امامان از آن روایات فراوانی وارد شده که در ذیل آیات مناسب از آن بحث خواهیم کرد، ولی مسلم است که در این میان علومی وجود دارد که غیر از خدا هیچکس از آن آگاه نیست .**در کتاب (اصول کافی) روایات متعددی داریم که خداوند علمی دارد که جز او کسی از آن آگاه نیست و علمی که به ملائکه و پیامبران و امامان تعلیم داده است جلد اول صفحه 199 باب ان الائمه (ع) یعلمون جمیع العلوم التی خرجت الی الملائکه***
پروردگارا! چشم قلب ما را به نور علوم و دانشها روشن فرما! و گوشه ای از علم بی پایانت را به ما ارزانی فرما.
خداوندا! چنان فرما که زرق و برق این جهان ما را نفریبد و شیطان فریبنده و هوای نفس ما را مغرور نسازد
بارالها! چنان کن که همواره از احاطه علمیات به ما آگاه باشیم، و در محضرت آنچه بر خلاف رضای تو است انجام ندهیم .
@@تفسیر نمونه جلد 17 صفحه 101@@@