مساءله گردش در زمین (سیر در ارض) شش بار در قرآن مجید در سوره های آل عمران، انعام، نحل، نمل، عنکبوت، و روم آمده، که یکبار از آنها به منظور مطالعه اسرار آفرینش (عنکبوت - 20) و پنج بار دیگر به منظور عبرت گرفتن از عواقب دردناک و شوم اقوام ظالم و جبار و ستمگر و آلوده است .
قرآن برای مسائل عینی و حسی که آثار آن کاملا قابل لمس است در امور تربیتی اهمیت خاصی قائل است، مخصوصا به مسلمانان دستور می دهد که از محیط محدود زندگی خود در آیند و به سیر و سیاحت این جهان پهناور بپردازند، در اعمال و رفتار اقوام دیگر و پایان کار آنها بیندیشند، و از این رهگذر اندوخته پر ارزشی از آگاهی و عبرت فراهم سازند .
قدرتهای شیطانی در دنیای امروز برای گسترش دامنه استثمار خود در سراسر جهان تمام کشورها و سرزمینها و اقوام مختلف را بررسی کرده و طرز فرهنگ و نقاط قوت و ضعف و صنایع مادی آنها را به خوبی برآورد کرده اند .
قرآن می گوید: بجای این جباران شما سیر در ارض کنید و به جای تصمیمهای شیطانی آنها درسهای رحمانی بیاموزید .
عبرت گرفتن از زندگی دیگران از تجربه های شخصی مهمتر و پرارزشتر است، زیرا در این تجربه ها باید انسان زیانهائی متحمل شود تا مسائلی بیاموزد ولی در عبرت گرفتن از زندگی و تجارب دیگران، انسان بی آنکه متحمل سوخت و زیانی شود، توشه گرانبهائی می اندوزد .
دستور قرآن در زمینه ((سیر در ارض)) منطبق بر کاملترین شیوه هائی است
@@تفسیر نمونه جلد 16 صفحه 459@@@
که امروز بشر برای مطالعات خود به دست آورده، و آن اینکه پس از فراگرفتن مسائل در کتابها دست شاگردان را می گیرند و به سیر در ارض و مطالعه شواهد عینی آنچه خوانده اند می برند .
البته امروز یکنوع دیگری سیر در ارض تحت عنوان جهانگردی از طرف تمدنهای شیطانی برای جلب مال و ثروت حرام رائج شده است که غالبا هدفهای انحرافی دارد، مانند انتقال فرهنگهای ناسالم، عیاشی، هوسرانی، بی بند و باری و سرگرمیهای ناسالم دیگر، این همان جهانگردی ویرانگر است .
اسلام طرفدار آن نوع جهانگردی است که وسیله انتقال فرهنگهای سالم تراکم تجربه ها، آگاهی از اسرار آفرینش در جهان انسانیت و جهان طبیعت، و گرفتن درسهای عبرت از سرنوشت دردناک اقوام فاسد و ستمگر است .
ذکر این نکته نیز بی تناسب نیست که در اسلام نوع دیگری از جهانگردی تحت عنوان ((سیاحت)) مورد نهی واقع شده، چنانکه در حدیثی می خوانیم، لا سیاحة فی الاسلام، ((سیاحت در اسلام نیست))**(مجمع البحرین) ماده (سیح) _ در حدیث دیگری در همین کتاب از پیامبر گرامی اسلام آمده است که فرمود: سیاحة امتی الغزو و الجهاد: (اگر امت من می خواهند به زندگی مادی پشت کنند چرا به جهاد نروند چرا در بیابانها بیهوده بمیرند).*** و منظور از آن زندگی کسانی است که برای تمام عمر یا مدتی از زندگی اجتماعی به کلی جدا می شدند و بی آنکه فعالیتی داشته باشند در روی زمین به حرکت می پرداختند و همچون رهبانها زندگی می کردند و سربار اجتماع بودند .
به تعبیر دیگر کار آنها ((رهبانیت سیار)) بود در مقابل رهبانهای ثابتی که در دیرها منزوی بودند و از جامعه برکنار، و از آنجا که اسلام با رهبانیت و انزوای اجتماعی مخالف است این نوع ((سیاحت)) را نیز محکوم می کند .
@@تفسیر نمونه جلد 16 صفحه 460@@@