تربیت
Tarbiat.Org

تفسیر نمونه، جلد16
آیت الله مکارم شیرازی با همکاری جمعی از فضلاء و دانشمندان‏‏‏‏‏

2 - فطرت خداشناسی در احادیث اسلامی،

نه تنها در آیات قرآن که در احادیث اسلامی نیز در باره فطری بودن ((معرفة الله و توحید)) بحثهای قابل ملاحظه ای وارد شده است که در بعضی تأکید بر ((فطرت توحیدی)) و در بعضی تحت عنوان ((معرفت)) و در بعضی دیگر ((فطرت اسلامی)) و بالاخره در بعضی نیز به عنوان ((ولایت)) آمده است .

@@تفسیر نمونه جلد 16 صفحه 429@@@

در حدیث معتبری که محدث بزرگوار ((کلینی)) در اصول کافی آورده از هشام بن سالم چنین نقل می کند که می گوید: از امام صادق (علیه السلام) پرسیدم، منظور از فطرة الله التی فطر الناس علیها چیست؟ فرمود: ((منظور، توحید است)) .**اصول کافی ج 2 صفحه 10 (باب فطرة الخلق علی التوحید).***

و نیز در همان کتاب کافی از یکی دیگر از یاران امام صادق (علیه السلام) نقل شده که وقتی از امام، تفسیر آیه را مطالبه کرد، امام فرمود: هی الاسلام .**همان***

در حدیث مشابهی از امام باقر (علیه السلام) می خوانیم که در پاسخ ((زراره)) یکی از یاران دانشمندش که از تفسیر آیه سؤال کرده بود فرمود: فطرهم علی المعرفة به، ((خداوند سرشت آنها را بر معرفت و شناخت خود قرار داد)) .**همان***

حدیث معروف ((کل مولود یولد علی الفطرة حتی لیکون ابواه هما اللذان یهودانه و ینصرانه)) که از پیامبر گرامی اسلام (صلی اللّه علیه و آله و سلّم) نقل شده نیز نشان می دهد که هر نوزادی بر فطرت اسلام و دین خالی از شرک متولد می شود و رنگهائی همچون یهودیت و نصرانیت انحرافی از طریق پدر و مادر به آنها القا می شود)) .**تفسیر (جمع الجوامع) مرحوم طبرسی ذیل آیه مورد بحث.***

و بالاخره در حدیثی که آن نیز در اصول کافی از امام صادق (علیه السلام) نقل شده است در تفسیر همین آیه می خوانیم، قال هی الولایة، فرمود: ((منظور فطرت ولایت و پذیرش ‍ رهبری اولیای الهی است)) .**تفسیر نور الثقلین جلد 4 صفحه 184.***

در خطبه اول نهج البلاغه نیز از امیرمؤمنان علی (علیه السلام) در عبارتی کوتاه و پر معنی چنین آمده است، فبعث فیهم رسله و واتر الیهم انبیائه لیستادوهم میثاق فطرته و یذکروهم منسی نعمته و یحتجوا علیهم بالتبلیغ و یثیروا لهم دفائن العقول، ((خداوند رسولان خود را به سوی انسانها فرستاد و انبیای

@@تفسیر نمونه جلد 16 صفحه 430@@@

خود را یکی پس از دیگری ماءموریت داد تا وفای به پیمان فطرت را از آنها مطالبه کنند، و نعمتهای فراموش شده الهی را به آنها یادآور شوند، از طریق تبلیغ بر آنان اتمام حجت نمایند، و گنجینه های اندیشه ها را برای آنها فاش سازند))!

طبق روایات فوق، نه تنها ((معرفة الله))، که مجموع اسلام به صورت فشرده در درون سرشت انسانی نهاده شده، از توحید گرفته تا رهبری پیشوایان الهی و جانشینان راستین پیامبر و حتی فروع احکام .

بنابر این طبق تعبیری که در نهج البلاغه آمده بود، کار پیامبران شکوفا ساختن فطرتها، و به یاد آوردن نعمتهای فراموش شده الهی، از جمله سرشت توحیدی، و استخراج گنجهای معرفت است که در درون جان و اندیشه انسانها نهفته و مستور می باشد .

جالب توجه اینکه قرآن مجید، در آیات متعددی از شدائد و مشکلات و حوادث دردناکی که در زندگی انسان روی می دهد به عنوان ((زمینه ساز شکوفائی حس مذهبی)) یاد می کند از جمله می گوید: و اذا رکبوا فی الفلک دعوا الله مخلصین له الدین فلما نجاهم الی البر اذا هم یشرکون، ((هنگامی که بر کشتی سوار می شوند و در وسط دریا گرفتار مشکلات وحشتناک می گردند خدا را با اخلاص می خوانند، اما هنگامی که آنها را به سلامت به خشکی می رساند باز مشرک می شوند))! (عنکبوت - 65) .

البته در این زمینه ذیل آیات بعد در همین سوره که بی شباهت به آیه سوره عنکبوت نیست باز هم به خواست خدا سخن خواهیم گفت .

@@تفسیر نمونه جلد 16 صفحه 431@@@