بعد از ذکر گوشهای از داستان ابراهیم و لوط، به ذکر قسمتی از سرگذشت یکی دیگر از پیامبران بزرگ یعنی ((نوح )) پرداخته میفرماید: ((به یادآور نوح را، هنگامی که قبل از آنها (قبل از ابراهیم و لوط) پروردگار خود را خواند)) و تقاضای نجات از چنگال منحرفان بیایمان کرد (و نوحا اذ نادی من قبل ).
این ندای نوح ظاهرا اشاره به نفرینی است که در سوره نوح در قرآن مجید نقل شده است آنجا که می گوید: رب لا تذر علی الارض من الکافرین دیارا انک ان تذرهم یضلوا عبادک و لا یلدوا الا فاجرا کفارا:
((پروردگارا! احدی از این قوم بیایمان را روی زمین مگذار! چرا که اگر بم
@@تفسیر نمونه جلد 13 صفحه 462@@@
بندگان تو را گمراه میکنند، و نسل آینده آنها نیز جز کافر و فاجر نخواهد بود! (نوح - 26 - 27).
و یا اشاره به جملهای است که در آیه 10 سوره قمر آمده فدعا ربه انی مغلوب فانتصر: ((پروردگار خود را خواند و عرض کرد خدایا من در برابر آنها مغلوبم مرا یاری کن )).
تعبیر به ((نادی )) که معمولا برای خواندن با صدای بلند می آید ممکن است اشاره به این باشد که آنقدر این پیامبر بزرگ را ناراحت کردند که سرانجام فریاد کشید و براستی اگر حالات نوح را که بخشی از آن در سوره نوح آمده و بخشی در سوره هود درست بررسی کنیم می بینیم که حق داشته فریاد بزند.**به جلد 9 تفسیر نمونه از صفحه 68 تا 125 مراجعه فرمائید***
سپس اضافه می کند ما دعای او را مستجاب کردیم و او و خانوادهاش را از آن غم و اندوه بزرگ رهائی بخشیدیم (فاستجبنا له فنجیناه و اهله من الکرب العظیم ).
در حقیقت جمله ((فاستجبنا)) اشاره اجمالی به اجابت دعای او است، و جمله ((فنجیناه و اهله من الکرب العظیم )) شرحی و تفصیلی برای آن محسوب می شود.
در اینکه منظور از کلمه ((اهل )) در اینجا کیست ؟ در میان مفسران گفتگو است، زیرا اگر منظور خانواده او باشد، تنها بعضی از فرزندان نوح را شامل می شود، زیرا می دانیم یکی از فرزندانش با بدان بنشست و خاندان نبوتش گم شد.
همسرش نیز در خط او نبود، و اگر منظور از اهل، پیروان خاص و یاران با ایمانش باشد، بر خلاف معنی مشهوری است که اهل دارد.
اما میتوان گفت : که اهل در اینجا معنی وسیعی دارد، هم بستگان مؤمن
@@تفسیر نمونه جلد 13 صفحه 463@@@
او را شامل می شود و هم دوستان خاص او را، چرا که در مورد فرزند نااهلش میخوانیم ((انه لیس من اهلک )): او از خاندان تو نیست چرا که مکتبش را از تو جدا کرده (هود - 46).
به این ترتیب آنها که پیوند مکتبی با نوح داشتند در حقیقت از خانواده او محسوب میشوند.
ذکر این نکته نیز لازم است که واژه ((کرب )) در لغت به معنی اندوه شدید است، و در اصل از ((کرب )) به معنی زیر و رو کردن زمین گرفته شده، چرا که اندوه شدید دل انسان را زیر و رو می کند، و توصیف آن به عظیم، نهایت شدت اندوه نوح را می رساند.
چه اندوهی از این بالاتر که طبق صریح آیات قرآن، 950 سال دعوت به آئین حق کرد، اما طبق مشهور میان مفسران در تمام این مدت طولانی تنها هشتاد نفر! به او ایمان آوردند**مجمع البیان ذیل آیه 40 سوره هود و نورالثقلین جلد 2 صفحه 350*** کار بقیه چیزی جز سخریه و استهزاء و اذیت و آزار نبود.
در آیه بعد اضافه می کند: ((ما او را در برابر قومی که آیات ما را تکذیب کردند یاری کردیم )) (و نصرناه من القوم الذین کذبوا بایاتنا).**معمولا (نصر) به وسیله (علی) به مفعول دوم متعدی می شود مثلا گفته می شود (اللهم انصرنا علیهم) اما در اینجا کلمه (من) به کار رفته است شاید به این جهت که منظور یاری دادن توام با نجات است چرا که ماده نجات با (من) متعدی می شود***
((چرا که آنها قوم بدی بودند، لذا همه آنان را غرق کردیم )) (انهم کانوا قوم سوء فاغرقناهم اجمعین ).
این جمله بار دیگر تاکیدی است بر این حقیقت که مجازاتهای الهی هرگز
@@تفسیر نمونه جلد 13 صفحه 464@@@
جنبه انتقامی ندارد، بلکه بر اساس انتخاب اصلح است، به این معنی که حق حیات و استفاده از مواهب زندگی برای گروهی است که در خط تکامل و سیر الی - الله باشند و یا اگر روزی در خط انحراف افتادند بعدا تجدید نظر کرده و بازگردند، اما گروهی که فاسدند و در آینده نیز هیچگونه امیدی به اصلاحشان نیست جز مرگ و نابودی سرنوشتی ندارند.
نکته :
ذکر این نکته نیز لازم است که در سرگذشت ((ابراهیم )) و ((لوط)) که سابقا خواندیم و همچنین ((ایوب )) و ((یونس )) که در آیات بعد خواهد آمد همانند نوح، تکیه بر مساله نجات و رهائی آنها از چنگال محنتها و رنجها و دشمنان جبار شده است .
گوئی برنامه این است که خداوند در این سوره انبیاء حمایت بیدریغش از پیامبران، و نجاتشان را از چنگال مشکلات بازگو کند، تا مایه دلداری برای پیامبر اسلام و امیدواری برای مؤمنان باشد، مخصوصا با توجه به اینکه این سوره مکی است و مسلمانان در آن هنگام شدیدا در ناراحتی و رنج بوده اند، اهمیت این مساله روشنتر می شود.
@@تفسیر نمونه جلد 13 صفحه 465@@@