آیه و ترجمه
وَ لا تَمُدَّنَّ عَیْنَیْک إِلی مَا مَتَّعْنَا بِهِ أَزْوَجاً مِّنهُمْ زَهْرَةَ الحَْیَوةِ الدُّنْیَا لِنَفْتِنهُمْ فِیهِ وَ رِزْقُ رَبِّک خَیرٌ وَ أَبْقَی (131) وَ أْمُرْ أَهْلَک بِالصلَوةِ وَ اصطبرْ عَلَیهَا لا نَسئَلُک رِزْقاً نحْنُ نَرْزُقُک وَ الْعَقِبَةُ لِلتَّقْوَی (132) وَ قَالُوا لَوْ لا یَأْتِینَا بِئَایَةٍ مِّن رَّبِّهِ أَ وَ لَمْ تَأْتهِم بَیِّنَةُ مَا فی الصحُفِ الاُولی (133) وَ لَوْ أَنَّا أَهْلَکْنَهُم بِعَذَابٍ مِّن قَبْلِهِ لَقَالُوا رَبَّنَا لَوْ لا أَرْسلْت إِلَیْنَا رَسولاً فَنَتَّبِعَ ءَایَتِک مِن قَبْلِ أَن نَّذِلَّ وَ نخْزَی (134) قُلْ کلُّ مُّترَبِّصٌ فَترَبَّصوا فَستَعْلَمُونَ مَنْ أَصحَب الصرَطِ السوِی وَ مَنِ اهْتَدَی (135)
ترجمه :
131 - و هرگز چشم خود را به نعمتهای مادی که به گروههائی از آنها دادهایم میفکن که اینها شکوفه های زندگی دنیاست و برای آنست که آنان را با آن بیازمائیم و روزی پروردگارت بهتر و پاید
@@تفسیر نمونه جلد 13 صفحه 341@@@
132 - و خانواده خود را به نماز دستور ده و بر انجام آن شکیبا باش ما از تو روزی نمی خواهیم بلکه ما به تو روزی میدهیم و عاقبت نیک برای تقوا است .
133 - و آنها گفتند چرا (پیامبر) معجزه و نشانهای از سوی پروردگارش برای ما نمی آورد بگو آیا خبرهای روشن اقوام پیشین که در کتب آسمانی نخستین بوده است برای آنها نیامد.
134 - و اگر ما آنها را قبل از آن (قبل از نزول قرآن ) با عذابی هلاک میکردیم (در قیامت ) میگفتند پروردگارا چرا برای ما پیامبری نفرستادی تا از آیات تو پیروی کنیم پیش از آنکه ذلیل و رسوا شویم . 135 - بگو همه (ما و شما) در انتظاریم (ما در انتظار وعده پیروزی بر شما هستیم و شما در انتظار شکست ما) حال چنین است انتظار بکشید اما به زودی میدانید چه کسی از اصحاب صراط مستقیم است و چه کسی هدایت یافته است .
تفسیر:
در این آیات دستوراتی به پیامبر داده شده که در حقیقت منظور از آن عموم مسلمانان است، و تکمیلی است برای بحثی که در زمینه ((شکیبائی )) در آیات گذشته خواندیم .
((نخست می گوید هرگز چشم خود را به نعمتهای مادی که به گروههائی از آنها (کفار و مخالفان ) داده ایم میفکن )) (و لا تمدن عینیک الی ما متعنا به ازواجا منهم ).
آری ((این نعمتهای ناپایدار که شکوفه های زندگی دنیا است )) (زهرة الحیوة الدنیا).
شکوفه هائی که زود میشکفد و پژمرده می شود و پرپر می گردد و بر روی زمین میریزد، و چند صباحی بیشتر پایدار نمی ماند.
در عین حال ((اینها همه برای آن است که ما آنان را با آن بیازمائیم )) (لنفتنهم فیه ).
@@تفسیر نمونه جلد 13 صفحه 342@@@
و به هر حال ((آنچه پروردگارت به تو روزی داده بهتر و پایدارتر است )) (و رزق ربک خیر و ابقی ).
خداوند انواع مواهب و نعمتها را به تو بخشیده است، ایمان و اسلام، قرآن و آیات الهی، روزیهای حلال و پاکیزه و سرانجام نعمتهای جاودان آخرت این روزیها پایدارند و جاودانی .
در آیه بعد برای تلطیف روح پیامبر (صلی اللّه علیه و آله و سلّم ) و تقویت قلب او میفرماید: ((خانواده خود را به نماز دستور ده و خود نیز بر انجام آن شکیبا و پر استقامت باش )) (و اءمر اهلک بالصلوة و اصطبر علیها).
چرا که این نماز برای تو و خاندانت مایه پاکی و صفای قلب و تقویت روح و دوام یاد خدا است .
بدون شک ظاهر اهل در اینجا خاندان پیامبر (صلی اللّه علیه و آله و سلّم ) بطور کلی است، ولی از آنجا که این سوره در مکه نازل شده در آن زمان مصداق اهل، خدیجه و علی (علیهماالسلام ) بوده اند، و ممکن است بعضی دیگر از نزدیکان پیامبر (صلی اللّه علیه و آله و سلّم ) را نیز شامل شود، ولی با گذشت زمان دامنه خاندان پیامبر گسترده شد.
سپس اضافه می کند اگر دستور نماز به تو و خاندانت داده شده است منافع و برکاتش تنها متوجه خود شما است ما از تو روزی نمی خواهیم بلکه به تو روزی می دهیم )) (لا نسئلک رزقا نحن نرزقک ).
این نماز چیزی بر عظمت پروردگار نمی افزاید، بلکه سرمایه بزرگی برای تکامل شما انسانها و کلاس عالی تربیت است .
یا به تعبیر دیگر خداوند همچون پادشاهان و امیران نیست که از ملت خود باج میگرفتند و زندگی خود و اطرافیان را اداره میکردند، خداوند از همگان بینیاز است و همگان به او نیازمند.
@@تفسیر نمونه جلد 13 صفحه 343@@@
در حقیقت این تعبیر شبیه همان چیزی است که در سوره ذاریات آیه 56 - 58 وارد شده است ((و ما خلقت الجن و الانس الا لیعبدون و ما ارید منهم من رزق و ما ارید ان یطعمون ان الله هو الرزاق ذو القوة المتین )): من جن و انس را نیافریدم مگر بخاطر اینکه عبادتم کنند، من از آنها روزی نمی طلبم، و نمی خواهم طعامم دهند، خداوند روزی دهنده همگان است و صاحب قدرت مستحکم )).
و به این ترتیب نتیجه عبادات مستقیما به خود عبادت کنندگان باز می گردد. و در پایان آیه اضافه می کند ((عاقبت و سرانجام نیک از آن تقوا است ))
(و العاقبة للتقوی ).
آنچه باقی میماند و سرانجامش مفید و سازنده و حیاتبخش است همان تقوا و پرهیزکاری است، پرهیزکاران سرانجام پیروزند و بیتقوایان محکوم به شکست .
این احتمال در تفسیر جمله اخیر نیز وجود دارد که هدف آن تاکید در زمینه روح تقوا و اخلاص در عبادات است، چرا که اساس عبادت همین است، در آیه 37 سوره حج، میخوانیم : ((لن ینال الله لحومها و لا دماؤها و لکن یناله التقوی منکم )): ((گوشتهای حیوانات قربانی و خونهای آنها به خدا نمی رسد، ولی تقوای شما به او میرسد)) آنچه به مقام قرب او از اعمال شما واصل می گردد پوسته و ظاهر آن نیست، بلکه مغز و باطن و اخلاصی که در آن است به مقام قربش راه می یابد.
آیه بعد به یکی از بهانهجوئیهای کفار اشاره کرده می گوید: ((آنها گفتند چرا پیامبر معجزهای از سوی پروردگارش - آنچنان که ما میخواهیم - نمی آورد))
(و قالوا لو لا یاتینا بایة من ربه ).
بلافاصله به آنها پاسخ می گوید : ((آیا خبرهای روشن اقوام پیشین که
@@تفسیر نمونه جلد 13 صفحه 344@@@
در کتب آسمانی گذشته بوده است برای آنها نیامده ))؟ (که پیدرپی برای آوردن معجزات بهانهجوئی میکردند و پس از مشاهده معجزات به کفر و انکار ادامه میدادند و عذاب شدید الهی دامنشان را میگرفت، آیا نمی دانند اگر اینها نیز همین راه را بروند همان سرنوشت در انتظارشان است ) (او لم تاتهم بینة ما فی الصحف الاولی ).
این احتمال نیز در تفسیر آیه وجود دارد که منظور از ((بینه )) خود قرآن است که بیانگر حقایق کتب آسمانی گذشته در سطحی عالیتر است، آیه فوق می گوید: اینها چرا معجزه میطلبند و بهانهجوئی میکنند مگر همین قرآن با این امتیازات بزرگ که حاوی حقایق کتب آسمانی پیشین است برای آنها کافی نیست .
تفسیر دیگری نیز برای این آیه گفته شده و آن اینکه پیامبر اسلام با اینکه درس نخوانده بود آنچنان کتاب روشن و آشکاری آورده که با آنچه در متون کتب آسمانی بوده هماهنگ است، و این خود نشانه بر اعجاز آن میباشد، بعلاوه صفات پیامبر و کتابش با نشانه هائی که در کتب آسمانی پیشین آمده است کاملا تطبیق می کند، و این دلیل حقانیت او است .**تفسیر اول در مجمع البیان و تفسیر دوم در فی ظلال و تفسیر سوم را فخر رازی در تفسیر کبیر خود آورده است این تفسیرها هر چند متفاوت است اما تضادی با هم ندارد مخصوصا تفسیر دوم و سوم***
به هر حال این بهانه جویان مردمی حق طلب نیستند بلکه دائما در فکر بهانهگیری تازهای میباشند حتی ((اگر ما آنها را قبل از نزول این قرآن و آمدن پیامبر اسلام مجازات و هلاک میکردیم در قیامت میگفتند پروردگارا چرا پیامبری برای ما نفرستادی، تا از آیات تو پیروی کنیم پیش از آنکه ذلیل و رسوا شویم ))؟!
@@تفسیر نمونه جلد 13 صفحه 345@@@
(و لو انا اهلکناهم بعذاب من قبله لقالوا ربنا لو لا ارسلت الینا رسولا فنتبع آیاتک من قبل ان نذل و نخزی ).
ولی اکنون که این پیامبر بزرگ با این کتاب با عظمت به سراغ آنها آمده هر روز سخنی می گویند و برای فرار از حق بهانهای می تراشند.
به آنها اخطار کن و ((بگو همه ما و شما در انتظاریم )) (قل کل متربص ).
ما انتظار وعده های الهی را در مورد شما داریم، شما هم در انتظار این هستید که مشکلات و مصائب دامان ما را بگیرد.
((اکنون که چنین است در انتظار باشید)) (فتربصوا).
((اما به زودی خواهید دانست چه کسانی اهل راه مستقیم و آئین حقند و چه کسانی به منزلگاه حق، و نعمت جاودان الهی هدایت یافتند (فستعلمون من اصحاب الصراط السوی و من اهتدی ).
و با این جمله قاطع و پرمعنی گفتگوی خود را با این منکران لجوج و بهانهجو در اینجا پایان می دهد.
خلاصه از آنجا که این سوره در ((مکه )) نازل شده، و در آن زمان پیامبر (صلی اللّه علیه و آله و سلّم ) و مسلمانان تحت فشار شدیدی از ناحیه دشمنان قرار داشتند خداوند در پایان این سوره به آنها دلداری می دهد: گاه می گوید: اموال و ثروتهای آنها که سرمایه زودگذر این دنیا است و برای آزمایش و امتحان است چشم شما را بخود متوجه نکند.
و گاه دستور به نماز و استقامت می دهد تا نیروی معنوی آنان را در برابر انبوه دشمنان تقویت کنند.
و سرانجام به مسلمانان بشارت می دهد که این گروه اگر ایمان نیاورند
@@تفسیر نمونه جلد 13 صفحه 346@@@
سرنوشت شوم و تاریکی دارند که باید در انتظار آن باشند.
پروردگارا! ما را از هدایتیافتگان و اصحاب صراط مستقیم قرار ده . خداوندا! به ما آن قدرت و شهامت عطا فرما که نه از انبوه دشمنان بترسیم، و نه از حوادث سخت و مشکلات در هراس بیفتیم .
روح لجاجت و بهانهجوئی را از ما برگیر و توفیق پذیرش حق را به ما مرحمت کن .
پایان سوره طه
پنجشنبه 20 جمادی الثانیه (روز میلاد مسعود بانوی اسلام فاطمه زهرا (علیهاالسلام ) سال 1402 هجری قمری
@@تفسیر نمونه جلد 13 صفحه 347@@@