آیات فوق نیز ادامه بحث در ویژگیهای رستاخیز و پاداش و کیفر است . نخست به مطلبی که شاید شنیدنش برای غالب مردم شگفتانگیز باشد اشاره کرده می گوید: همه شما بدون استثنا وارد جهنم میشوید (و ان منکم الا واردها).
((این امری است حتمی و فرمانی است قطعی از پروردگارتان )) (کان علی ربک حتما مقضیا).
((سپس آنها را که تقوی پیشه کردند از آن نجات میدهیم، و ظالمان و ستمگران را در حالی که از ضعف و ذلت به زانو در آمده اند در آن رها میکنیم ))
(ثم ننجی الذین اتقوا و نذر الظالمین فیها جثیا).
در تفسیر این دو آیه در میان مفسران گفتگوی دامنهداری است، بر اساس اینکه منظور از ((ورود)) در جمله ((ان منکم الا واردها)) چیست ؟
@@تفسیر نمونه جلد 13 صفحه 118@@@
بعضی از مفسران معتقدند که ((ورود)) در اینجا به معنی نزدیک شدن و اشراف پیدا کردن است، یعنی همه مردم، خوبان و بدان، بدون استثنا برای حسابرسی یا برای مشاهده سرنوشت نهائی بدکاران، به کنار جهنم می آیند، سپس خداوند پرهیزگاران را رهائی میبخشد و ستمگران را در آن رها می کند.
آنها برای این تفسیر به آیه 23 سوره قصص استدلال میکنند و لما ورد ماء مدین ... هنگامی که موسی کنار آب مدین رسید... که در اینجا نیز ورود به همان معنی است .
تفسیر دومی که اکثر مفسران آن را انتخاب کرده اند این است که ورود در اینجا به معنی دخول است و به این ترتیب همه انسانها بدون استثناء، نیک و بد، وارد جهنم میشوند، منتها دوزخ بر نیکان سرد و سالم خواهد بود همانگونه که آتش نمرود بر ابراهیم (یا نار کونی بردا و سلاما علی ابراهیم ) چرا که آتش با آنها سنخیت ندارد گوئی از آنان دور می شود و فرار می کند، و هر جا آنها قرار میگیرند خاموش می گردد، ولی دوزخیان که تناسب با آتش دوزخ دارند همچون ماده قابل اشتعالی که به آتش برسد فورا شعلهور میشوند.
قطع نظر از اینکه فلسفه این کار چیست که بعدا به خواست خدا شرح خواهیم داد بدون شک ظاهر آیه فوق با تفسیر دوم هماهنگ است، زیرا معنی اصلی ورود، دخول است و غیر آن نیاز به قرینه دارد، علاوه بر این جمله ((ثم ننجی الذین اتقوا)) (سپس پرهیزگاران را نجات میدهیم ) همچون جمله نذر الظالمین فیها (ستمگران را در آن وا میگذاریم ) همه شاهد برای این معنی است .
بعلاوه روایات متعددی در تفسیر آیه رسیده است که این معنی را کاملا تقویت می کند:
از جمله از ((جابر بن عبد الله انصاری )) چنین نقل شده که شخصی از او درباره
@@تفسیر نمونه جلد 13 صفحه 119@@@
این آیه پرسید، جابر با هر دو انگشت به دو گوشش اشاره کرد و گفت : مطلبی با این دو گوش خود از پیامبر (صلی اللّه علیه و آله و سلّم ) شنیدم که اگر دروغ بگویم هر دو کر باد! میفرمود: الورود الدخول، لا یبقی بر و لا فاجر لا یدخلها فیکون علی المؤمنین بردا و سلاما کما کانت علی ابراهیم حتی ان للنار - او قال لجهنم - ضجیجا من بردها، ثم ننجی الله الذین اتقوا و نذر الظالمین فیها جثیا: ورود در اینجا به معنی دخول است هیچ نیکوکار و بدکاری نیست مگر اینکه داخل جهنم می شود، آتش در برابر مؤمنان سرد و سالم خواهد بود، همانگونه که بر ابراهیم بود، تا آنجا که آتش - یا جهنم - (تردید از جابر است ) از شدت سردی فریاد میکشد، سپس خداوند پرهیزگاران را رهائی میبخشد و ظالمان را در آن ذلیلانه رها می کند.**نورالثقلین جلد 3 صفحه 353***
در حدیث دیگری از پیامبر (صلی اللّه علیه و آله و سلّم ) میخوانیم : تقول النار للمؤمن یوم القیامه جز، یا مؤمن ! فقد اطفا نورک لهبی : ((آتش به فرد با ایمان روز قیامت می گوید زودتر از من بگذر که نورت، شعله مرا خاموش کرد))!**همان***
این معنی از بعضی دیگر از روایات نیز استفاده می شود.
تعبیر پر معنائی که درباره پل صراط در روایات آمده که آن بر روی جهنم کشیده شده، از مو باریکتر و از شمشیر تیزتر است نیز شاهد و گواه دیگری بر این تفسیر است .**تفسیر نورالثقلین جلد 5 صفحه 572 ذیل آیه ان ربک لبالمرصاد (فجر-14)***
اما اینکه بعضی میگویند: آیه 101 سوره انبیاء اولئک عنها مبعدون : آنها (مؤمنان ) از آتش دور خواهند بود دلیل بر تفسیر اول است صحیح به نظر نمی رسد، زیرا این آیه مربوط به جایگاه دائمی و قرارگاه همیشگی مؤمنان است، حتی در آیه بعد از آن میخوانیم لا یسمعون حسیسها: ((مؤمنان حتی صدای شعله های
@@تفسیر نمونه جلد 13 صفحه 120@@@
آتش را نمی شنوند.))
((اگر ورود در آیه مورد بحث به معنی نزدیک شدن باشد نه با کلمه ((مبعدون )) سازگار است و نه با جمله ((لا یسمعون حسیسها.))