در آیات گذشته دیدیم که چهسان خداوند نتیجه کار شیطان و
@@تفسیر نمونه جلد 11 صفحه 91 @@@
همگامان و پیروان او را شرح داد، درهای هفتگانه جهنم را به روی آنها گشود.
طبق روش قرآن که از مساله مقابله و تقارن، برای تعلیم و تربیت، بهره گیری میکند، در این آیات سخن از بهشت و بهشتیان و نعمتهای مادی و معنوی، جسمی و روحانی به میان آمده است.
و در حقیقت هشت نعمت بزرگ مادی و معنوی به تعداد درهای بهشت در این آیات بیان شده است.
1 - در آغاز به یک نعمت مهم جسمانی اشاره کرده، می گوید: پرهیزکاران در باغهای سر سبز بهشت، و در کنار چشمه های زلال آن خواهند بود (ان المتقین فی جنات و عیون).
جالب اینکه از میان تمام صفات روی ((تقوا)) تکیه شده است، همان تقوا و پرهیزکاری و تعهد و مسئولیت که جامع تمام صفات برجسته انسانی است.
ذکر جنات و عیون به صیغه جمع، اشاره به باغهای متنوع و چشمه های فراوان و گوناگون بهشت است که هر کدام لذت تازه ای می آفریند و ویژگی خاصی دارد.
2 و 3- سپس به دو نعمت مهم معنوی که ((سلامت)) و ((امنیت)) است اشاره میکند، سلامت از هر گونه رنج و ناراحتی، و امنیت از هر گونه خطر، می گوید: ((فرشتگان الهی به آنها خوش آمد می گویند و می گویند که داخل این باغها شوید با سلامت و امنیت کامل)) (ادخلوها بسلام آمنین).
در آیه بعد سه نعمت مهم معنوی دیگر با صراحت بیان شده است:
4 - ((ما هر گونه حسد و کینه و عداوت و خیانت را از سینه های آنها
@@تفسیر نمونه جلد 11 صفحه 92 @@@
میشوئیم و بر می کنیم)) (و نزعنا ما فی صدورهم من غل).**(غل) در اصل به معنی نفوذ مخفیانه چیزی است و به همین جهت به حسد و کینه و دشمنی که به طرز مرموزی در جان انسان نفوذ می کند (غل) گفته می شود، بنابراین غل مفهوم وسیعی دارد که بسیاری لز صفات زشت و مزاحم اخلاقی را شامل می گردد (برای توضیح بیشتر به جلد سوم تفسیر نمونه صفحه 52 پاورقی مراجعه فرمائید).***
5 - ((در حالی که همه برادرند و نزدیکترین پیوندهای محبت در میان آنها حکمفرما است (اخوانا).
6 - ((در حالی که بر سریرها روبروی یکدیگر قرار گرفته اند)) (علی سرر متقابلین).**(سرر) جمع (سریر) در اصل به معنی تخت یا صندلی و مانند آن است که روی آن می نشینند و مجالس پر سروری را برگزار می نمایند (توجه داشته باشید (سرر) و (سرور) از یک ماده است).***
آنها در جلسات اجتماعیشان گرفتار تشریفات آزار دهنده این دنیا نیستند و مجلسشان بالا و پائین ندارد، و از اصول زندگی طبقاتی رنج آور این دنیا در آنجا خبری نیست، همه برادرند، همه روبروی یکدیگر و در یک صف، نه یکی بالای مجلس و دیگری در کفش کن.
البته این منافات با تفاوت مقام آنها از نظر درجات معنوی ندارد، این مربوط به جلسات اجتماعی آنها است و گر نه هر کدام بر حسب درجه تقوا و ایمان مخصوص به خود دارد.
7 - سپس به هفتمین نعمت مادی و معنوی اشاره کرده می گوید: هرگز خستگی و تعب به آنها نمی رسد (لا یمسهم فیها نصب).
و همانند زندگی این دنیا که رسیدن به یک روز آسایش، خستگیهای
@@تفسیر نمونه جلد 11 صفحه 93 @@@
فراوانی قبل و بعد از آن دارد که فکر آن، آرامش انسان را بر هم میزند، نیست.
8 - همچنین فکر فنا و نابودی و پایان گرفتن نعمت، آنانرا آزار نمیدهد، چرا که ((آنها هرگز از این باغهای پر نعمت و سرور اخراج نمی شوند)) (و ما هم منها بمخرجین).
اکنون که نعمتهای فراوان و دلانگیز بهشتی به طرز مؤثری بیان گردید، و در بست در اختیار پرهیزکاران و متقین قرار داده شد ممکن است افراد گنهکار و آلوده در هاله ای از غم و اندوه فرو روند که ای کاش ما هم می توانستیم به گوشه ای از این همه موهبت دست یابیم، در اینجا خداوند رحمان و رحیم درهای بهشت را به روی آنها نیز می گشاید، اما به صورت مشروط.
با لحنی مملو از محبت و عالیترین نوازش، روی سخن را به پیامبرش کرده می گوید پیامبرم! بندگانم را آگاه کن که من غفور و رحیمم، گناه بخش و پر محبتم (نبی ء عبادی انی انا الغفور الرحیم).
تعبیر به عبادی (بندگان من) تعبیری است، لطیف که هر انسانی را بر سر شوق می آورد، و دنبال آن توصیف خدا به آمرزنده مهربان این اشتیاق را به اوج میرساند.
اما از آنجا که قرآن، همیشه جلو سوء استفاده از مظاهر رحمت الهی را با جمله های تکان دهنده ای که حاکی از خشم و غضب او است میگیرد، تا تعادل میان خوف و رجاء که رمز تکامل و تربیت است بر قرار گردد، بلا فاصله اضافه میکند که به بندگانم نیز بگو که عذاب و کیفر من همان عذاب دردناک است (و ان عذابی هو العذاب الالیم).
@@تفسیر نمونه جلد 11 صفحه 94 @@@