بررسی آیات قرآن نشان می دهد که خداوند برای ابراهیم، مقام فوق العاده والائی قرار داده است، مقامی که برای هیچیک از پیامبران پیشین قائل نشده است .
بزرگی مقام این پیامبر الهی را از تعبیرات زیر به خوبی می توان دریافت :
1 - خداوند از ابراهیم به عنوان یک ((امت )) یاد کرده، و شخصیت او را به منزله یک امت می ستاید (نحل - 120).
2 - مقام خلیل اللهی را به او عطا فرموده است، و اتخذ الله ابراهیم خلیلا (نساء 125).
جالب اینکه در بعضی از روایات در تفسیر این آیه می خوانیم، ((این مقام به خاطر آن بود که ابراهیم هرگز چیزی از کسی نخواست و هرگز تقاضا کننده ای را محروم نکرد!)).**سفینة البحار جلد اول صفحه 74***
3 - او از نیکان**سوره ص آیه 47*** صالحان**سوره نحل آیه 122*** قانتان**سوره نحل آیه 120*** صدیقان**سوره مریم آیه 41*** بردباران**سوره توبه آیه 114*** و وفا
@@تفسیر نمونه جلد 10 صفحه 407@@@
کنندگان به عهد بود.**سوره نجم آیه 37***
4 - ابراهیم فوق العاده مهمان نواز بود**سوره ذاریات آیه 24 تا 27*** بطوری که در بعضی از روایات آمده است او را ابو اضیاف (پدر مهمانان یا صاحب مهمانان ) لقب داده بودند.**سفینة البحار جلد 1 صفحه 74***
5 - او توکل بی نظیری داشت، تا آنجا که در هیچ کار و هیچ حادثه ای نظری جز به خدا نداشت هر چه می خواست، از او می طلبید و جز در خانه او را نمی کوبید.**سوره شعراء آیه 78 تا 82***
داستان پیشنهاد فرشتگان برای نجات او به هنگامی که قوم لجوج می خواستند او را در میان دریائی از آتش بیفکنند، و عدم قبول این پیشنهاد از ناحیه ابراهیم در تواریخ ضبط است، او می گفت : من سر تا پا نیازم اما نه به مخلوق بلکه تنها به خالق !.**کامل ابن اثیر جلد اول صفحه 99***
6 - او شجاعت بی نظیری داشت و در برابر سیل خروشان تعصبهای بت پرستان یک تنه ایستاد و کمترین ترس و وحشتی به خود راه نداد، بتهای آنها را به باد مسخره گرفت و از بتکده آنها تل خاکی ساخت، و در برابر نمرود و دژخیمانش با شهامت بی نظیری سخن گفت که هر یک از آنها در آیاتی از قرآن مجید آمده است .
7 - ابراهیم منطق فوق العاده نیرومندی داشت، در عبارات کوتاه و محکم
@@تفسیر نمونه جلد 10 صفحه 408@@@
و مستدل پاسخهای داندانشکنی به گمراهان می داد، و با همان منطق رسایش بینی لجوجان را به خاک می مالید.
هرگز بخاطر شدت خشونت آنها از کوره در نمی رفت، بلکه با خونسردی که حاکی از روح بزرگش بود با آنها روبرو می شد، و با گفتار و رفتارش سند محکومیتشان را به دستشان می سپرد، که این مطلب نیز در داستان محاجه ابراهیم با نمرود، و با عمویش آزر، و با قضات دادگاه بابل، هنگامی که می خواستند او را به جرم خداپرستی و بتشکنی محکوم نمایند، به روشنی آمده است .
به آیات زیر که در سوره انبیاء آمده است خوب توجه کنید:
هنگامی که قضات از او پرسیدند آیا تو هستی که این بلا را به سر خدایان ما آورده ای و اینهمه بتهای کوچک و بزرگ را در هم شکسته ای ؟ (قالوا انت فعلت هذا بالهتنا یا ابراهیم ).
او در پاسخ برای آنکه آنها را در بن بست شدید قرار دهد، بن بستی که راه نجات از آن را نداشته باشند گفت : ممکن است این کار را بزرگ آنها کرده باشد؟ از آنها سؤال کنید اگر سخن می گویند (قال بل فعله کبیرهم هذا فاسئلوهم ان کانوا ینطقون ).
با همین یک جمله دشمنان خود را در بن بست شدیدی قرار داد، اگر بگویند بتها لال و بسته دهن هستند و قادر به تکلم نیستند، زهی رسوائی با این خدای گنگ و بی عرضه، و اگر قبول کنند که آنها قادر به تکلمند باید بپرسند و جواب بشنوند!
اینجا بود که وجدان خفته آنها اندکی بیدار شد، و به خویشتن خویش بازگشتند، و از درون خویش فریادی شنیدند که به آنها می گفت ((شما ظالم و خود خواه و ستمگرید))، نه به خود رحم می کنید و نه به جامعه ای که به آن تعلق دارید (فرجعوا الی انفسهم فقالوا انکم انتم الظالمون ).
@@تفسیر نمونه جلد 10 صفحه 409@@@
ولی به هر حال لازم بود پاسخی بگویند، لذا با کمال سرشکستگی گفتند تو که میدانی اینها سخن نمی گویند (ثم نکسوا علی رؤسهم لقد علمت ما هؤلاء ینطقون ).
در اینجا بود که گفتار کوبنده ابراهیم همچون صاعقه ای بر سر آنها فرود آمد، فریاد زد اف بر شما و بر آنچه غیر از خدا می پرستید، ای بی عقل ها! (اف لکم و لما تعبدون من دون الله افلا تعقلون ).
سرانجام چون یارای مقاومت در برابر منطق نیرومند ابراهیم در خود ندیدند - - آنچنانکه شیوه همه زورگویان قلدر است - متوسل به زور شدند، و گفتند او را باید بسوزانید.
و برای این کار از تعصبات جاهلانه بت پرستان کمک گرفتند و صدا زدند بشتابید به یاری خدایانتان اگر توان و قدرتی دارید (قالوا حرقوه و انصروا الهتکم ان کنتم فاعلین ).**سوره انبیاء آیه 63 تا 67***
این یک نمونه از منطق رسا و مستدل و قاطع و برنده ابراهیم بود.
8 - قابل توجه اینکه قرآن یکی از افتخارات مسلمانها را این می شمرد که آنها بر آئین ابراهیمند**ملة ابیکم ابراهیم...(سوره حج آیه 78)*** و او بود که نام ((مسلمان )) را بر شما گذارد.**همان***
حتی برای تشویق مسلمانان به انجام پاره ای از دستورات مهم به آنان گوشزد می کند که شما باید به ابراهیم و یارانش اقتدا جوئید.**سوره ممتحنه آیه 4***
9 - مراسم حج با آنهمه عظمت و شکوهش بوسیله ابراهیم، و به فرمان خدا پایه گذاری شد و به همین جهت نام ابراهیم و خاطره ابراهیم با تمام مراسم
@@تفسیر نمونه جلد 10 صفحه 410@@@
حج آمیخته است**سوره حج آیه 27*** و انسان در هر موقف و هر برنامه ای از این مراسم بزرگ به یاد این پیغمبر الهی می افتد و پرتو عظمت او را در دل خویش احساس می کند، اصولا انجام مراسم حج بی یاد ابراهیم نامفهوم است !.
10 - شخصیت ابراهیم تا آن حد و پایه بود که هر گروهی کوشش داشتند او را از خود بدانند یهودیان و مسیحیان هر کدام بر پیوند خویش با ابراهیم تاکید داشتند، که قرآن در پاسخ آنها این واقعیت را بیان داشت که او تنها یک مسلمان و موحد راستین بود یعنی کسی که در همه چیز تسلیم فرمان خدا بود، جز به او نمی اندیشید و جز در راه او گام بر نمی داشت .**سوره آل عمران آیه 67***
پایان جلد 10 تفسیر نمونه