تربیت
Tarbiat.Org

تفسیر نمونه، جلد9
آیت الله مکارم شیرازی با همکاری جمعی از فضلاء و دانشمندان‏‏‏‏‏

1 - منظور از شاهد در آیه فوق چیست ؟

بعضی از مفسران گفته اند منظور جبرئیل پیک وحی خدا است، و بعضی منظور از آن را پیامبر (صلی اللّه علیه و آله و سلّم ) دانسته اند، و بعضی آن را به معنی زبان پیامبر (صلی اللّه علیه و آله و سلّم ) تفسیر کرده اند (در حالی که یتلوه را از ماده تلاوت به معنی قرائت گرفته اند، نه به معنی پشت سر آمدن ).

ولی بسیاری از بزرگان مفسران آن را به علی (علیه السلام ) تفسیر کرده اند.

در روایات متعددی که از ائمه معصومین به ما رسیده است، و در بعضی از کتب تفسیر اهل سنت نیز آمده روی تفسیر تاکید شده است که منظور از شاهد امام امیر مؤمنان (علیه السلام ) یعنی نخستین مردی که به پیامبر و قرآن ایمان آورد، و در تمام مراحل با او بود و لحظه ای از فداکاری فروگذار نکرد و تا آخرین نفس در حمایتش کوشیده، می باشد.**به تفسیرهای برهان و نورالثقلین و قرطبی و مجمع البیان و سایر تفاسیر مراجعه فرمائید***

در حدیثی می خوانیم که علی (علیه السلام ) فرمود: درباره هر یک از مردان معروف قریش آیه یا آیه هائی نازل شده است کسی عرض کرد ای امیر مؤمنان درباره شما
@@تفسیر نمونه جلد 9 صفحه 55@@@
کدام آیه نازل شده است ؟، امام فرمود: آیا آیه ای که در سوره هود است نخوانده ای اءفمن کان علی بینة من ربه و یتلوه شاهد منه، پیامبر بینه الهی داشت و شاهد من بودم .**تفسیر برهان جلد 2 صفحه 213***

در آخرین آیه سوره رعد نیز تعبیری دیده می شود که این معنی را تایید می کند آنجا که می فرماید: و یقول الذین کفروا لست مرسلا قل کفی بالله شهیدا بینی و بینکم و من عنده علم الکتاب : کافران می گویند تو پیامبر نیستی بگو همین اندازه بس که خداوند میان من و شما شاهد و گواه است و همچنین کسی که علم کتاب (قرآن ) نزد او است .

در روایات بسیاری از طرق شیعه و اهل سنت چنین می خوانیم که منظور از من عنده علم الکتاب علی (علیه السلام ) است .

این نکته نیز لازم به یاد آوری است : همانگونه که سابقا هم اشاره کردیم یکی از بهترین طرق شناخت حقانیت یک مکتب مطالعه در وضع پیروان و مدافعان و حامیان آن است . طبق ضرب المثل معروف امامزاده را از زوارش باید شناخت هنگامی ملاحظه کنیم گروهی پاکباز، باهوش، باایمان، مخلص و با تقوی گرد رهبر و مکتبی جمع شده اند به خوبی می توان دریافت که این مکتب و آن رهبر در یک حد عالی از صداقت و درستی است .

اما هنگامی که ببینیم یک عده فرصت طلب شیاد، بی ایمان، و بی تقوا، اطراف مکتب و یا رهبری را گرفته اند کمتر می توان باور کرد که آن رهبر و آن مکتب بر حق باشد.

اشاره به این مطلب را نیز لازم می دانیم که تفسیر کلمه شاهد به علی (علیه السلام ) منافاتی با این حقیقت ندارد که همه مؤمنان راستین و افرادی همچون ابوذرها سلمانها، و عمار یاسرها را شامل شود چرا که این گونه تفاسیر اشاره به فرد شاخص و برتر می کند،
@@تفسیر نمونه جلد 9 صفحه 56@@@
یعنی منظور اصلی گروهی است که در راس آنها آن فرد شاخص قرار گرفته است . شاهد این سخن روایتی است که از امام باقرنقل شده که فرمود: منظور از شاهد امیر مؤمنان، سپس جانشینان او یکی بعد از دیگری هستند.**تفسیر برهان جلد 2 صفحه 213***

گر چه در این حدیث تنها معصومین ذکر شده اند ولی این خود نشان می دهد که روایاتی که شاهد را منحصرا به علی (علیه السلام ) تفسیر، منظور خصوص آن حضرت نیست بلکه منظور مصداق شاخص است .