1 - از این آیات به خوبی روحیه قوی و عالی سربازان اسلام روشن می شود که چگونه عشق به جهاد و شهادت دلهای آنها را گرم نگاه می داشت که این افتخار را بر هر افتخار دیگری مقدم می داشتند، و از همین جا یکی از عوامل
@@تفسیر نمونه جلد 8 صفحه 85@@@
مهم پیشرفت سریع اسلام در آن روز و عقب ماندگی امروز ما روشن می شود.
ما چگونه می توانیم انتظار داشته باشیم کسانی که به هنگام معاف شدن از شرکت در جهاد همچون ابر بهاری اشک می ریختند با آنها که با هزار و یک بهانه می خواهند از صف مجاهدان خارج شوند یکسان باشند؟!.
اگر آن روح ایمان و آن عشق به جهاد و آن افتخار کردن به شهادت امروز هم در میان ما مسلمانان زنده شود پیروزی و پیشرفت همانگونه است که در آغاز اسلام بود.
بدبختی اینجاست که ما اسلام را یک پوشش سطحی و ظاهری برای خود قرار داده ایم بی آنکه در اعماق وجودمان نفوذ کند، و باز هم توقع داریم بر جای مسلمانان نخستین تکیه زنیم!.
2 - از آیات گذشته این موضوع نیز استفاده شد که هیچکس به طور کلی از همکاری با مجاهدان راه خدا، معاف نیست، حتی آنها که بیمارند و نابینا و طبعا قادر به برداشتن اسلحه و شرکت در میدان نبرد نیستند، ولی با زبان و تبلیغ و اعمال خود می توانند مشوق مجاهدان و پشتیبان برنامه های آنها باشند، آنها نیز باید این رسالت خود را فراموش نکنند و به کلی از برنامه ها کنار نروند. در حقیقت جهاد مراحلی دارد و معذور بودن از یک مرحله آن دلیل بر معذور بودن از مراحل دیگر نیست.
3 - جمله ما علی المحسنین من سبیل (راهی برای مؤاخذه نیکوکاران وجود ندارد) در مباحث فقهی سر چشمه قانون وسیعی شده است، و از آن احکام فراوانی استفاده کرده اند، مثلا هر گاه امانتی در دست شخص امینی بدون هیچگونه افراط و تفریط تلف شود، چنین شخصی نباید ضامن باشد، و از جمله دلائلی که
@@تفسیر نمونه جلد 8 صفحه 86@@@
بر آن اقامه می کنند آیه فوق است، زیرا او محسن و نیکوکار است و مرتکب عمل خلافی نشده، به همین دلیل اگر او را مسئول و ضامن بدانیم، مفهومش این است که نیکوکاران را نیز می توان مؤاخذه کرد.
البته شک نیست که آیه فوق در مورد مجاهدان است، ولی می دانیم که مورد یک آیه، از عمومیت حکم نمی کاهد، و به تعبیر دیگر مورد هرگز مخصص نیست.
@@تفسیر نمونه جلد 8 صفحه 87@@@