این آیه دعوت به قیام به عدالت می کند و نظیر آن با تفاوت مختصری در سوره نساء آیه 135 گذشت، نخست خطاب به افراد با ایمان کرده و می گوید: ای کسانی که ایمان آورده اید همواره قیام برای خدا کنید و به حق و عدالت گوهی دهید.
@@تفسیر نمونه جلد 4 صفحه 300@@@
(یا ایها الذین آمنوا کونوا قوامین لله شهداء بالقسط).
سپس به یکی از عوامل انحراف از عدالت اشاره نموده، به مسلمانان چنین هشدار می دهد که: نباید کینه ها و عداوتهای قومی و تصفیه حسابهای شخصی مانع از اجرای عدالت و موجب تجاوز به حقوق دیگران گردد، زیرا عدالت از همه اینها بالاتر است.
(و لا یجرمنکم شنان قوم علی الا تعدلوا).
بار دیگر بخاطر اهمیت موضوع روی مساله عدالت تکیه کرده، می فرماید: عدالت پیشه کنید که بپرهیزگاری نزدیکتر است.
(اعدلوا هو اقرب للتقوی).
و از آنجا که عدالت مهمترین رکن تقوا و پرهیزگاری است، برای سومین بار بعنوان تاکید اضافه می کند از خدا بپرهیزید زیرا خداوند از تمام اعمال شما آگاه است.
(و اتقوا الله ان الله خبیر بما تعملون).
تفاوتی که میان این آیه و آیه ای که در سوره نساء آمده است از چند جهت می باشد:
نخست اینکه در آیه نساء، دعوت به قیام به عدالت و گواهی دادن برای خدا شده، اما در اینجا دعوت به قیام برای خدا شده و گواهی دادن به حق و عدالت، و شاید این تفاوت بخاطر آن باشد که در آیه نساء، هدف این بوده که گواهیها برای خدا باشد نه برای بستگان و خویشاوندان و نزدیکان، اما در اینجا چون سخن از دشمنان در میان بوده تعبیر به گواهی به عدالت و قسط شده یعنی نه به ظلم و ستم.
دیگر اینکه در سوره نساء اشاره به یکی از عوامل انحراف از عدالت شده و در اینجا اشاره به عامل دیگری، در آنجا حب افراطی بیدلیل، و در
@@تفسیر نمونه جلد 4 صفحه 301@@@
اینجا بغض افراطی بی جهت، ولی هر دو در موضوع پیروی از هوا و هوس که در سوره نساء با جمله فلا تتبعوا الهوی ان تعدلوا آمده است جمعند بلکه پیروی از هوا سرچشمه وسیعتری برای ظلم و ستم است زیرا گاهی ظلم و ستم بخاطر هوا پرستی و حفظ منافع شخصی است نه به خاطر حب و بغض دیگران، بنابراین ریشه واقعی انحراف از عدالت همان پیروی از هوا است که در گفتار پیامبر (صلی اللّه علیه و آله و سلّم) و امیر مؤمنان (علیه السلام) چنین آمده است:
اما اتباع الهوی فیسد عن الحق:
هوا پرستی شما را از حق باز می دارد.**این حدیث در کتاب سفینه البحار ماده (هوی) از پیامبر (ص) و در نهج البلاغه خطبه 42 از علی (ع) نقل شده است.***