در آیات گذشته سخن از این بود که عزت و ذلت و تمام خیرات به دست خدا است، و در این آیه به همین مناسبت مؤمنان را از دوستی با کافران شدیدا نهی می کند، زیرا اگر این دوستیها به خاطر کسب قدرت و ثروت و عزت است، همه اینها به دست خدا است .
می فرماید: ((افراد با ایمان نباید غیر از مؤمنان (یعنی ) کافران را دوست و ولی و حامی خود انتخاب کنند)) (لا یتخذ المؤمنون الکافرین اولیاء من دون المؤمنین ).**(اولیاء) جمع (ولی) و در اینجا به معنی دوست و حامی و هم پیمان و یار و یاور است***
((و هر کس چنین کند در هیچ چیز از خداوند نیست )) و رابطه خود را به کلی از پروردگارش گسسته است (و من یفعل ذلک فلیس من الله فی شی ء).
این آیه در زمانی نازل شد که روابطی در میان مسلمانان و مشرکان با یهود
@@تفسیر نمونه جلد 2 صفحه 499@@@
نصاری وجود داشت، و چون ادامه این ارتباط، برای مسلمین زیانبار بود، مسلمانان از این کار نهی شدند، این آیه در واقع یک درس مهم سیاسی اجتماعی به مسلمانان می دهد که بیگانگان را به عنوان دوست و حامی و یار و یاور هرگز نپذیرند، و فریب سخنان جذاب و اظهار محبتهای به ظاهر صمیمانه آنها را نخورند، زیرا ضربه های سنگینی که در طول تاریخ بر افراد با ایمان و با هدف واقع شده در بسیاری از موارد از این رهگذر بوده است .
تاریخچه استعمار می گوید: همیشه ظالمان استثمارگر در لباس دوستی و دلسوزی و عمران و آبادی ظاهر شده اند.
فراموش نباید کرد (واژه استعمار که به معنی اقدام به عمران و آبادی است نیز از همین جا گرفته شده ) آنها به نام عمران و آبادی وارد می شدند و هنگامی که جای پای خود را محکم می کردند، بیرحمانه بر آن جامعه می تاختند و همه چیز آنها را به یغما می بردند.
جمله ((من دون المومنین )) اشاره به این است که در زندگی اجتماعی هر کس نیاز به دوستان و یاورانی دارد، ولی افراد با ایمان باید اولیای خود را از میان افراد با ایمان انتخاب کنند و با وجود آنان چه نیازی به کفار بی رحم و ستمگر است، و تکیه بر وصف ایمان و کفر، اشاره به این است که این دو از یکدیگر بیگانه و آشتی ناپذیرند.
جمله ((فلیس من الله فی شی ء)) اشاره به این است که : افرادی که با دشمنان خدا پیوند دوستی و همکاری برقرار سازند، ارتباطشان با خداوند و خدا پرستان گسسته می شود.
سپس به عنوان یک استثناء از این قانون کلی می فرماید: ((مگر اینکه از آنها به پرهیزید)) و تقیه کنید (الا ان تتقوا منهم تقیة ).
همان تقیهای که برای حفظ نیروها و جلوگیری از هدر رفتن قوا و امکانات و
@@تفسیر نمونه جلد 2 صفحه 500@@@
سرانجام پیروزی بر دشمن است .
در چنین موردی، جایز است که مسلمانان با افراد بی ایمان، به خاطر حفظ جان خود و مانند آن ابراز دوستی کنند.
و در پایان آیه، هشداری به همه مسلمانان داده، می فرماید: ((خداوند شما را از (نافرمانی ) خود بر حذر می دارد، و بازگشت (همه شما) به سوی خداست )) (و یحذرکم الله نفسه و الی الله المصیر).
این دو جمله، بر مساله تحریم دوستی با دشمنان خدا تاکید می کند، از یک سو می گوید از مجازات و خشم و غضب خداوند بپرهیزید، و از سوی دیگر می فرماید: ((اگر مخالفت کنید بازگشت همه شما به سوی او است و نتیجه اعمال خود را خواهید گرفت )).
نکته ها