تربیت
Tarbiat.Org

خانه

تفسیر نمونه، جلد2
آیت الله مکارم شیرازی با همکاری جمعی از فضلاء و دانشمندان‏‏‏‏‏

3 - تاویل چیست ؟

درباره معنی ((تاویل )) سخن بسیار گفته اند، آنچه به حقیقت نزدیک تر است این است که تاویل در اصل لغت به معنی ((بازگشت دادن چیزی )) است، بنابراین هر کار و یا سخنی را که به هدف نهایی برسانیم تاءویل نامیده می شود، مثلا اگر کسی اقدامی کند و هدف اصلی اقدام او روشن نباشد و در پایان آن را مشخص ‍ کند این

@@تفسیر نمونه جلد 2 صفحه 438@@@

کار را ((تاویل )) می گویند، همانطور که در سرگذشت موسی (علیه السلام ) و آن مرد دانشمند می خوانیم که او کارهائی در سفر خود انجام داد که هدف آن روشن نبود (مانند شکستن کشتی ) و به همین دلیل موسی ناراحت و متوحش گردید، اما هنگامی که هدف خود را در پایان کار و به هنگام جدائی برای او تشریح کرد و گفت منظورش نجات کشتی از چنگال سلطان غاصب و ستمگری بوده است اضافه کرد:

((ذلک تاویل ما لم تسطع علیه صبرا)).**سوره کهف آیه 83***

((این هدف نهایی کاری است که تو در برابر آن صبر و تحمل نداشتی )).

همچنین اگر انسان خوابی می بیند که نتیجه آن روشن نیست سپس با مراجعه به کسی، یا مشاهده صحنه ای تفسیر آن خواب را دریابد به آن ((تاویل )) گفته می شود، همانطور که یوسف (علیه السلام ) پس از آنکه خواب مشهورش در خارج تحقق یافت و به اصطلاح به نهایت بازگشت، گفت : هذا تاویل رؤیای من قبل**سوره یوسف آیه 100*** ((این تفسیر و نتیجه و پایان خوابی است که دیدم )).

و نیز هر گاه انسان، سخن بگوید و مفاهیم خاص و اسراری در آن نهفته باشد که هدف نهایی آن سخن را تشکیل دهد به آن تاءویل می گویند.

در آیه مورد بحث، منظور از تاءویل همین معنی است یعنی در قرآن آیاتی است که اسرار و معانی عمیقی دارد، منتها افرادی که افکارشان منحرف است، و اغراض فاسدی دارند از پیش خود، تفسیر و معنی نادرستی برای آن ساخته و برای اغفال خود یا دیگران، روی آن تکیه می کنند.

بنابراین منظور از جمله ((و ابتغاء تاویله ))این است که آنها می خواهند تاءویل آیات را به شکلی غیر از آنچه هست منعکس سازند (و ابتغاء تاویله علی خلاف الحق ).

@@تفسیر نمونه جلد 2 صفحه 439@@@

مانند آنچه در شاءن نزول آیه خواندیم که جمعی از یهود، از حروف مقطعه قرآن، سوء استفاده کرده، آن را به معنی کوتاه بودن مدت آیین اسلام تفسیر کرده بودند و یا مسیحیان کلمه ((روح منه )) را دستاویز قرار داده و برای الوهیت عیسی به آن استدلال کرده بودند، تمام اینها از قبیل ((تاویل به غیر حق )) و بازگشت دادن آیه به هدفی غیر واقعی و نادرست محسوب می شود.