(72) وَاللَّهُ جَعَلَ لَکُم مِّنْ أَنفُسِکُمْ أَزْوَجاً وَجَعَلَ لَکُم مِّنْ أَزْوَجِکُم بَنِینَ وَحَفَدَةً وَرَزَقَکُم مِّنَ الطَّیِّبَتِ أَفَبِالْبَطِلِ یُؤْمِنُونَ وَبِنِعْمَتِ اللَّهِ هُمْ یَکْفُرُونَ
ترجمه: و خداوند از جنس خودتان همسرانی برایتان قرار داد و از همسرانتان برای شما فرزندان و نوادگانی قرار داد و از پاکیزهها شما را روزی داد، پس آیا (باز هم) به باطل ایمان میآورند و به نعمت الهی کفر میورزند؟.
نکتهها:
در تفسیر طبری میخوانیم که کلمهی «حفدة» به داماد، فرزند، نواده و حتی اعوان و خدمه و فرزندی که همسر از شوهر دیگر داشته، گفته میشود، در تفسیر المیزان آمده که «حفدة» جمع «حافد» به معنای سرعت در عمل است و چون نزدیکان، سریعتر به کمک والدین میشتابند، به آنها حفده گفته میشود.
سؤال : چرا در این آیه نام پسران آمده، ولی نام دختران نیامده است؟
پاسخ: ممکن است مراد از «بنون» پسران و دختران هر دو باشند، و ممکن است دختران مصداق طیبات باشند که در آیه آمده است، چنانکه در آیهی 26 سورهی نور میفرماید: (الطیبات للطیبین) و ممکن است با وجود کلمهی «حفدة» که به معنای نوهی دختری است، نیازی به نام دختر نباشد.
پیامها:
1- همسر و فرزند، از نعمتهای الهی است. (همسر وسیله آرامش و فرزند مایه امید است) (واللَّه جعل لکم... ازواجاً ...بنین)
2- از الطاف و حکمتهای الهی، سنخیت میان زن و شوهر است. (جعل لکم من انفسکم)
3- ازدواج، یک برنامهی مدبرانه الهی است. (واللَّه جعل ...ازواجاً)
4- خداوند، هم نیازهای روحی و روانی را تأمین میکند. (من انفسکم ازواجاً... بنین و حفدة) و هم نیازهای مادی را. (رزقکم من الطیبات)
5- از الطاف حکیمانه الهی، دلپسند بودن رزق اوست. (رزقکم من الطیبات)
6- ترک ازدواج و جلوگیری از فرزند و تحریم حلالهای الهی، باطلگرایی و کفران نعمت است. (افبالباطل یؤمنون و بنعمة اللَّه هم یکفرون)
7- با وجود همسر و رزق حلال، زنا و حرامخواری، کفران نعمت الهی است. (بنعمة اللَّه هم یکفرون)
8- انسان میل به ماندگار شدن خود، یا یادگارهای خود دارد. (جعل لکم من ازواجکم بنین و حفدة)
9- ابتدا با بیان نعمتها و الطاف، مخاطب خود را آماده کنید، سپس از او انتقاد کنید. (جعل لکم من انفسکم... ازواجکم... و رزقکم ... أفبالباطل یؤمنون)