(16) وَعَلَمَتٍ وَبِالنَّجْمِ هُمْ یَهْتَدُونَ
ترجمه: ونشانههای دیگری (در زمین قرار داد) وآنان به وسیله ستاره راه مییابند.
نکتهها:
برای حرکت در بیابانها و پیدا کردن راهها، نیاز به علائم داریم. علائم طبیعی در روز، و ستارگان در شب، که خداوند در این آیه به این دو امر اشاره مینماید.
نه فقط برای شناخت راه از بیراهه، دربیابانها، نیاز به علامت داریم، بلکه برای شناخت حق از باطل نیز در لابلای هوسها و غرائز و طاغوتها، به نشانههای روشن نیازمندیم. پیامبر صلی الله علیه و آله برای بعد از خود علامتهایی را قرار داد که هرگاه مردم دچار حیرت و سرگردانی شدند به آنها نظر کنند و حق را بشناسند. اولین آنها حضرت زهرا علیهاالسلام است که دربارهاش فرمود: رضای او رضای من و غضب او غضب من است. علامت دیگر ابوذر غفاری است که پیامبر دربارهاش فرمود: آسمان بر کسی راستگوتر از ابوذر سایه نیفکنده است، تا مردم ببینند زبان ابوذر از چه کسی حمایت میکند و او در تبعیدگاهِ چه کسی از دنیا میرود. علامت دیگر عمّار یاسر است که پیامبر فرمود: قاتلِ عمّار گروه منحرفند. مردم دیدند که در جنگ صفین، عمّار بدست لشگر معاویه کشته شد. و مهمترین علامتِ روشن پس از پیامبر، امام حسین علیه السلام است که پیامبر دربارهاش فرمود: حسین از من است و من از حسین. چنانکه امام صادق علیه السلام نیز میفرماید: «نحن العلامات»
ستارگان، هم وسیلهی شناخت جهت قبله هستند و هم در دریاها و کویرها که هیچ علامتی نیست، بهترین وسیلهی راهیابی میباشند.
پیامها:
1- آیا خدایی که برای هدایت دنیوی مردم علائمی را قرار داده، از هدایتِ معنوی آنها غافل بوده است؟ (و علامات ... یهتدون)
2- علم هیئت و ستارهشناسی، مورد توجه اسلام است. (وبالنّجم هم یهتدون)