با اینکه آدمی به اقتضای فطرتش همواره خواهان آرامش دل و آسایش خاطر است در عین حال در بسیاری از اوقات دچار دلهرهها، اضطرابها ، و پریشانیهای خاطر میشود و کثرت دلهرهها و اضطرابها، در این روزگار بجایی رسید که بعضی از فیلسوفان غربی دلهره و اضطراب را فصل ممیز انسان تلقی کردهاند در صورتی که این نگرانیها و نابسامانیها و پریشانیهای روحی و روانی معلول از خود بیگانگی و گسستن پیوند با سرچشمه خوبیها و پاکیها و زیبایهاست.
آری، انسان این موجود بی نهایت کوچک و ضعیف و سر تا پا نیاز، در صورتی میتواند بر نابسامانیهای روحی و روانی خویش فایق آید که همسو با نظام تکوین، در ساحت هشیاری، پیوندی دقیق با خداوند برقرار کند و با ارتباطی قلبی با سرچشمه همه خوبیها، پاکیها و آفریدگار محبت و صفا و با حضور در محفل انس خالق یکتا، روانش را آرامش بخشد، الا بذکر الله تطمئن القلوب.(1)
یاد خداوند، موجب اطمینان، آرامش و نشاط درون آدمی است و نمیگذارد اندوههای برخاسته از کاستیهای حیات مادی موجودیت انسان را به خطر افکند؛ همان گونه که نمیگذارد سرمستی غرقه شدن در کامجوییها، راز نهایی شخصیت آدمی را از بین ببرد، یاد خداوند، دل را صفا و جلا میدهد و زنگار غفلتها و از خود فراموشیها را میزداید.
گرچه نیازمندیهای بی شمار انسان به خدای متعال، عامل توجه و یاد اوست، اما تا انسان، در زمین دل، بذر معرفت ننشاند و ضمیرش با باران عنایت الهی سیراب نگردد، به فراخنای یاد خدا و عظمت محفل انس حضرت حق رهنمون نمیگردد.پس از آنکه او خداوند را شناخت و نور حق بر قلبش تابید و به جهان وسیع و نورانی معرفت الهی بال گشود و سرمست عشق و تجلی معبود خویش گشت، دمادم از معشوق خویش یاد میکند و از ژرفای دل فریاد بر میآورد که: الهی، و الهمنی و لهاً بذکرک الی ذکرک؛(2) خدای من، مرا واله و حیران یاد خود برای یاد خود گردان.
در جای جای قرآن و سنت بر جای مانده از میراث داران وحی الهی و از جمله نهج البلاغه که دریایی است بی کران از گوهرهای ناب معرفت الهی، برگهای زرینی است از عظمت و شکوه یاد خداوند ورق خورده، از این شمار، امیرالمؤمنین علیهالسلام در خطبه 222 نهج البلاغه در عالیترین مضامین مقام اهل ذکر را معرفی میکنند.
این نوشتار حاصل سلسله گفتاری است از حکیم فرزانه و دانشمند ژرف اندیش و روشن ضمیر، حضرت آیت الله مصباح یزدی، أدام الله ضلله العالی، که به عنوان در آمد و شرحی بر آن خطبه بیان شده و نگارش و تدوین آن توسط جناب حجة الاسلام آقای کریم سبحانی انجام پذیرفته است.
امید آنکه این اثر مرضی حضرت حق و ولی الله الا عظم، حجة ابن الحسن العسکری، عجل الله فرجه الشریف، و مقبول جویندگان معرفت قرار گیرد.