و مختصری از آداب و سنن مناسب با این مقام:
بدان که از برای تزویج، فضیلت بسیار وارد شده است و در فضل آن کافی است که به سبب آن نصف دین حفظ میشود و عزوبت انسان که از آن نهی شده از او بر طرف میشود و باعث زیادی قبیله و عشیره و موجب اولاد میشود که بعد از خودش اثری میماند و عملش منقطع نمیشود اگر صالح باشند و استغفار برای او نمایند و او را شفاعت خواهند نمود، اگر پیش از او بمیرد و باعث زیاد شدن امت میشود که به واسطه آن واسطه آن رسول خدا صلی الله علیه و آله در قیامت مباهات مینماید و بس است در فضیلت تزویج که سبب ریاضت نفس میشود، و کسالت در مداومت کردن به عبادت را بر میدارد و باعث رغبت در لذتهای بهشت میشود و تزویج از آن سه عبادت را بر میدارد و باعث رغبت در لذتهای بهشت میشود و تزویج از آن سه چیزی است که حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله از دنیا فرمودند. و چون اراده تزویج کردی، زنی را انتخاب کن که کفو (و هم شان) تو باشد و باکره و کم مهر و خوش مو و گندم گون و فراخ چشم و میانه بالا و سیاه چشم و گردنش خوشبو و غوزک پایش پر گوشت و ولود باشد. (120)
و بهترین زنان، زنی است که فرزند بسیار آورد و صاحب عفت و در میان خویشان خود، عزیز و دارای احترام و نزد شوهر ذلیل (متواضع) باشد و برای شوهر خود زینت و خوشرویی کند و از دیگران عفت ورزد و مطیع شوهر و غیر مسلطه باشد و چون اراده خواستگاری نمودی، روز جمعه را انتخاب کن پس دو رکعت نماز بگذار و حمد الهی کن و بخوان: اللهم انی ارید ان تزوج فقدر لی من النسآء اعفهن فرجا و احفظهن لی فی نفسها و مالی و او سعهن رزقاً و اعظمهن برکه و قدر لی ولداً طیباً تجعله خلفاً صالحاً فی حیوتی و بعد موتی . و زن را از برای مال و جمال مگیر بلکه برای دینداری و صلاح خود بخواه و تزویج مکن در ساعت گرم و ساعت که تحت شعاع است و یا قمر در عقرب باشد و ولیمه در عروسی و خطبه خواندن پیش از عقد نکاح، سنت است.
خطبه امام محمد تقی علیهالسلام: زمانی که دختر مامون را عقد فرمودند:
الحمد الله اقراراً بنعمه و لا اله الا الله اخلاصاً لو حدانیته و صلی الله علی سید بریته و علی الاصفیاء من عترته، اما بعد، فقد کان من فضل الله علی الانام ان اغناهم بالحلال عن الحرام فقال سبحانه و انکحوا الایامی منکم و الصالحین من عبادکم و امائکم ان یکونوا فقراء یغنهم الله من فضله والله واسع علیم . و عروسی را در شب قرار ده و چون عروس را به نزد تو آوردند بگو که وضو بگیرد و دو رکعت نماز بجا آورد و تو نیز چنین کند، پس حمد الهی و صلوات بر حضرت رسالت پناهی و آل او بفرست پس دعا کن و به آن زنانی که همراه او آمدهاند بگو که آمین بگویند و این دعا را بخوان: اللهم ارزقنی الفها و ودها و رضاها و ارضنی بها و اجمع بیننا باحسن اجتماع و آنس ایتلاف فانک تحب الحلال و تکره الحرام . و چون نزد او روی، دست خود را بر بالای پیشانیش بگذار و بگو: اللهم علی کتابک تزوجتها و فی امانتک اخذتها و بکلماتک استحللت فرجها فان قضیت لی فی رحمها شئیا فاجعله مسلما سویا و لا تجعله شرک شیطان . و کفشهایش را در بیاور تا بنشیند و پاهایش را بشوی و آن آب را از در خانه تا منتهای خانه بپاش و او را از خوردن سرکه و سیب ترش و گشنیز و شیر تا هت روز منع کن، و چون خواستی مباشرت کنی بسم الله الرحمن الرحیم بگو و نیت کن حفظ نفس خود را از شیطان و فراغت قلب خود را.
و از حق تعالی فرزند پسر زکی مستوی الخلقه (سالم) طلب نما وپناه بر به خدا از شر شیطان و پیش از جماع فی الجمله، ملاعبه و دست بازی کن با او. و جماع مکن در شب اول و میان و آخر ماه مگر شب اول ماه رمضان که مستحب است و در وقت مجامعت، سخن مگو و نظر به عورت او مکن و عریان و رو به قبله و پشت به قبله و ایستاده، جماع مکن و هر دو خود را با یک دستمال پاک نکنید، و اجتناب کن از جماع کردن، در شب نیمه شعبان و روز آخر شعبان و شب عید فطر و قربان و در زیر درخت میوه دار و در برابر آفتاب و در کشتی و زیر آسمان و در پشت بام و در سر راهی که مردم، تردد کنند و در بین اذان و اقامه و مابین طلوعین و از وقت غروب تا بر طرف شدن سرخی طرف مغرب و در شب و روزی که خسوف یا کسوف یا زلزله شود یا بادهای سخت بوزد و برای هر یک از آنچه ذکر شد، آثاری وارد شده استو چون زن حامله باشد، بی وضو با او جماع مکن و اگر محتلم شدهای یا جماع کردهای و غسل نکرده، خواستی دوباره مجامعت کنی، بول کن و عورت خود را بشوی و وضو بگیر، بعد جمعاع کن و حرام است مجامعت با زن حائض و اگر فرزندی متولد شود، دشمن اهل بیت علیهالسلام خواهد شد.
و ممدوح است جماع در شب دوشنبه و سه شنبه و پنج شنبه و روز آن، وقتی که آفتاب در میان آسمان باشد و در شب جمعه، بخصوص بعد از نماز خفتن (عشاء) و بدان که برای زن و شوهر بر یکدیگر حقوق است:
از جمله آنکه: بر زن لازم است که اطاعت شوهر کند و بدون اجازه او تصدق ننماید و (بدن اجازه) از خانه بیرون نرود و روزه سنت مستحبی بدون اجازه او نگیرد و از شوهر، مباشرت را مضایقه نکند و درشتی و بدگوئی و بدخوئی با او نکند و شوهر را آزرده خاطر ننماید و خود را بر خوشبو نماید و زینت کند و لباسهای نو بپوشد و هر بامداد و شام، خود را بر او عرضه کند، و بر مرد است نفقه و مسکن او و سزاوار است که با او کج خلقی ننماید و بر او عفو کند و با او رفتار نیک داشته باشد و او را منع کند از آنچه احتمال فساد در آن میباشد، مانند شنیدن ساز و نوا و شنیدن خوانندگی و غنا و بیرون رفتن از خانه و آمد و شد (رفت آمد) با بیگانه و تردد به حمامها و مساجد و عروسیها و سایر مجالس. و نیز منع کند او را از شنیدن حکایات شهوتانگیز و سخنان عشرتآمیز و مصاحبت با پیر زنانی که با مردم، آمد و شد دارند و او را بیکار نگذارد که شیطان او را به فکرهای باطل میاندازد و میل به سیر (گشت و گذار) و تفرج و خود آرائی و خود نمائی پیدا میکند، بلکه او را به امری از امور خانه و رشتن پنبه، مشغول سازد و خود را در نظر او با مهابت و صلابت دارد و باید مرد سخن زن را در حق دیگران، قبول نکند و خود را زیاد به دست او ندهد و او را مدیر کاره ی خود قرار ندهد و در بالاخانه او را جا ندهد و علم خط، تعلیم او نکند و بر زین او را ننشاند و راز خود را به او نگوید و او را برای سیر و تماشا به حمامهای و عروسیها و عیدها و عزاها بیرون نفرستد و باید هر چهارشنبه یک شب، پیش او بخواند و در هر چهارشب یک شب، پیش او بخوابد و در هر چهار ماه یک دفعه، با او مباشرت نماید.
به جهت طلب اولادن در هر روز چهار صد مرتبه بگوید: استغفر الله ربی و اتوب الیه و نیز برای طلب اولاد، مروی است که چون بخواهد برای مباشرت به نزد زوجه خود رود، سه مرتبه آیه (و ذالنون) را تا خیر الوارثین (آیه 87 تا 89 سوره انبیاء را بخواند).
و اگر فرزند ذکور خواهد، نیت کند که اگر حق تعالی او را فرزندی کرامت فرمود: محمد یا علی نام گذاری کند و نیز اگر فرزند ذکور خواهد، هر گاه چهار ماه از حامله شدن زن گذشت، مرد روی زن را به طرف قبله کند و آیه الکرسی را بخواند و دست بر پهلوی زوجه زند و بگوید: اللهم نی قد سمیته محمداً.