تربیت
Tarbiat.Org

اخلاق در قرآن جلد اول - اصول مسائل اخلاقی
آیت الله مکارم شیرازی با همکاری جمعی از فضلاء و دانشمندان‏‏‏‏‏

پیشگفتار

بسم اللَّه الرّحمن الرّحیم‏
مسائل اخلاقی در هر زمان از اهمّیّت فوق‏العاده‏ای برخوردار بوده، ولی در عصر و زمان ما اهمّیّت ویژه‏ای دارد، زیرا:
1 - از یک سو عوامل و انگیزه‏های فساد و انحراف در عصر ما از هر زمانی بیشتر است و اگر در گذشته برای تهیّه مقدّمات بسیاری از مفاسد اخلاقی هزینه‏ها و زحمتها لازم بود در زمان ما از برکت پیشرفت صنایع بشری همه چیز در همه جا و در دسترس همه کس قرار گرفته است!
2 - از سوی دیگر، با توجّه به این که عصر ما عصر بزرگ شدن مقیاسهاست و آنچه در گذشته بطور محدود انجام می‏گرفت در عصر ما به صورت نامحدود انجام می‏گیرد، قتل و کشتار انسانها به برکت وسائل کشتار جمعی، و مفاسد اخلاقی دیگر به کمک فیلمهای مبتذلی که از ماهواره‏ها در سراسر دنیا منتشر می‏شود و اخیراً که به برکت «اینترنت» هرگونه اطّلاعات مضر در اختیار تمام مردم دنیا قرار می‏گیرد، مفاسد اخلاقی بسیار گسترش پیدا کرده و مرزها را در هم شکسته و تا اقصا نقاط جهان پیش می‏رود تا آنجا که صدای بنیانگذاران مفاسد اخلاقی نیز درآمده است.
اگر در گذشته تولید موادّ مخدّر در یک نقطه، یک روستا و حدّاکثر شهرهای مجاور را آلوده می‏کرد امروز به کمک سوداگران مرگ به سراسر دنیا کشیده می‏شود.
3 - از سوی سوم، همان گونه که علوم و دانشهای مفید و سازنده در زمینه‏های مختلف پزشکی و صنایع و شؤون دیگر حیات بشری گسترش فوق‏العاده‏ای پیدا کرده، علوم شیطانی و راهکارهای وصول به مسائل غیرانسانی و غیراخلاقی نیز به مراتب گسترده‏تر از سابق شده است به گونه‏ای که به دارندگان فساد اخلاق اجازه می‏دهد از طرق مرموزتر و پیچیده‏تر و گاه ساده‏تر و آسانتر به مقصود خود برسند.
در چنین شرایطی توجّه به مسائل اخلاقی و علم اخلاق از هر زمانی ضروری‏تر به نظر می‏رسد و هرگاه نسبت به آن کوتاهی شود فاجعه یا فاجعه‏هایی در انتظار است.
اندیشمندان دلسوز و عالمان آگاه باید همگی دست به دست هم دهند و برای گسترش اخلاق در دنیای امروز که اخلاق به خطر افتاده تا آن حد که بعضی آن را بکلّی انکار کرده یا غیر ضروری دانسته‏اند و بعضی دیگر هر کار و خصلتی که انسان را به خواسته سیاسی‏اش برساند اخلاق شمرده‏اند، تمام تلاش و کوشش خود را به کار گیرند.
خوشبختانه ما مسلمانان منبع عظیمی مثل قرآن مجید در دست داریم که مملوّ است از بحثهای عمیق اخلاقی که در هیچ منبع دینی دیگری در جهان یافت نمی‏شود.
گرچه مباحث اخلاقی قرآن از سوی مفسّران بزرگ و عالمان اسلامی بطور پراکنده مورد تفسیر قرار گرفته ولی تا آنجا که ما می‏دانیم کتابی به عنوان «اخلاق در قرآن» به سبک تفسیر موضوعی که این مسائل را به صورت جمعی و با استفاده از روش تفسیر موضوعی مورد توجّه قرار دهد، تألیف نیافته با آن که جای آن کاملاً خالی است.
لذا بر این شدیم که بعد از پایان دروه اوّل پیام قرآن که پیرامون معارف و عقاید اسلامی به سبک تفسیر موضوعی بحث می‏کرد، به سراغ بحث اخلاق اسلامی در قرآن مجید به عنوان دوره دوم پیام قرآن برویم.
بحمداللَّه این کار انجام شد و مجموعه این مباحث در دو مجلّد تهیّه شد که مجلّد اوّل در کلّیّات مسائل اخلاقی بحث می‏کند و اکنون در دسترس شماست ولی می‏توان از آن به عنوان یک متن جامع درسی نیز استفاده کرد، و جلد دوم پیرامون جزئیّات مباحث اخلاقی و مصادیق آن بطور گسترده بحث می‏کند که بحمداللَّه قسمت عمده آن آماده برای چاپ است.
امیدواریم این گام دیگر در طریق استفاده از قرآن مجید در حلّ مشکلات زندگی انسانها، مورد قبول خداوند متعال و ذخیره یوم‏المعاد قرار گیرد و اگر کاستیهایی در آن است با تذکّر صاحبنظران تکمیل گردد.

والحمداللَّه ربّ العالمین‏
ربیع الاوّل 1419
تیرماه 1377