نیازی به تذکر ندارد که منظور، تنها خواندن الفاظ نیست، بلکه پیاده شدن حقیقت آن در درون جان انسان است، یعنی همراه با خواندن این الفاظ، تمامی وجود او با مفهوم آن هماهنگ گردد.
یادآوری این نکته نیز لازم است که مجازاتهای الهی بر دو گونه است:
1- یکی از آن مجازاتها عذاب استیصال است، یعنی مجازات نهایی که برای نابودی افراد غیر قابل اصلاح فرا میرسد و هیچ دعایی در آن موقع سودمند نیست؛ چرا که بعد از فرو نشستن توفان بلا، همان برنامهها تکرار میشود.
2- دیگر، مجازاتهای تنبیهی است که جنبه تربیتی دارد. در این موارد، به محض این که مجازات اثر خود را بخشید و طرف بیدار و متوجه شد، بلافاصله از میان میرود و از اینجا است که روشن میشود یکی از فلسفههای آفات و بلاها و حوادث ناگوار، همان بیدارسازی تربیت است.(326)