السلام علیک یا ابا عبدالله. بارها به شما عزیزان عرض کردم که تمام اخلاق جمیله و تمام اخلاق رذیله در کربلا به نمایش گذاشته شد. مولا ابی عبدالله! قربان تو. ما شیعیانت خوب پی بردیم که شما ذکر خدا را، قرآن خواندن را بسیار دوست داشتید مهلت گرفتید. دستور دادید به آن عشاق که همه شان تا صبح عبادت بکنند. نصف شب رفتند و از آن خیمهها گزارشی آوردند. تماشا کردند و گفتند که رفتیم و دیدیم: ما بین راکع و ساجد و قائم و قاعد(133) بعضی هایشان در حال قیامند؛ بعضیها در حال قعودند. لهم دوی کدوی النحل این زمزمه مناجات که ازخیمههای ابی عبدالله بلند میشد را به زمزمه زنبورهای عسل تشبیه میکنند. اما از آن طرف صدای عیاشی و قهقهه و خباثت که از شرحش مفصل است. حالا خود شما مقایسه کنید که تعرف الاشیاء باضدادها آن وقت سرباز دشمن میآید. امام (علیه السلام) به او میفرماید: آب بخور! به اسب هم بده. میگوید بلند شدم آب بخورم. هیبت آقا من را گرفت، دستهایم لرزید و دهانه مشک کج شد و ریخت. از جا بلند شد، دستان مبارکش را آورد و دهان مشک را گرفت و فرمود: راحت آب بخور!
یا اباعبدالله! دشمن آب میدهید اما از آن طرف به شش ماهه شما آب نمیدهند. فرق این مکتبها این است.
شما دعبل را ملاحظه کنید. آدم فوق العادهای بوده است.میآید خدمت امام رضا (علیه السلام)، خدمت معصوم رسیده. ببینید چه نوغی به کار میبرد. اصلا این قصیده طولانی در طول تاریخ اسلام نظیرش نیامده کتی سنیهای معتصب مداح این قصیدهاند. یاقوت در معجم الادباء مینویسد: و هذه القصیده من اسنی المدائح این قدر این قصیده بالاست، مثل این است که از عرش آمده. وقتی خدمت حضرت میآید، صحبت از تشنگی اباعبدالله میکند صدای گریه اما رضا (علیه السلام) بلندمی شود. در مخاطبشناسی دعبل فوق العاده عمل کرده است. و در کل قصیده یک مخاطب دارد که صدای ناله حضرت را بلند کرده است. این مخاطب وجود نازنین صدیقه کبری است. این دلیل عظمت دعبل است، فهمیده که خطاب را به چه کسی بکند که جامع باشد. دعبل است، اسم مخاطب قصیده را که آورد صدای گریه حضرت بلند باشد. گفت:
افاطم لو حلت الحسین مجد لا - و قد مات عطشانا بشط فرات(134)
این بیت بعدی را من خیلی با مضایقه میخوانم. دهنم بسته است الحمدلله مصیبت مشکوف نمیخوانم. چون آن شاء الله بنا داریم اولیای خدا را اذیت کنیم. اما حالا که میبینم همه اهل علم و استاد و طلبه هستند. میگویم آقایان! جانم میلرزد وقتی میگویم:
اذا للطمت الخد فاطم عنده - و اجریت دمع العین فی الوجنات
دختر پیغمبر! اگر کربلا بودی، سیلی به صورت خودت میزدی.