متن حدیث :
القناعة مال لا ینفد.(159)
ترجمه :
قناعت که مساهله در اسباب معاش باشد مالی است که فانی نمیشود و گنجی است که تمام نمیشود و قناعت فضیلیتی است که همه فضائل بآن منوط بلکه راحت دنیا و آخرت بآن مربوط است.
سعدی گوید: که ده آدمی از سفرهای بخورند و دو سگ بر لاشهای بسر نبرند حریص با جهانی گرسنه است و قانع بنانی سیر.
حکما گفتهاند: که درویشی بقناعت به از توانگری ببضاعت.
کاسه چشم حریصان پرنشد - تا صدف قانع شد پر در نشد
خبر مشهور است: عز من قنع وذل من طمع.(160)
و لقد اجاد الطغرائی:
فیم اقتحامک لج البحر ترکبه - و انت یکفیک منها مصة الوشل
ملک القناعة لا یخشی علیه ولا - یحتاج فیه الی الأنصار و الخول
ترجوا البقآء بدار لاثبات لها - فهل سمعت بظل غیر منتقل(161)
سعدی (گوید):
قناعت توانگر کند مرد را - خبر کن حریص جهانگرد را
کسی سیرت آدمی گوش کرد - که اول سگ نفس خاموش کرد
مشو تابع نفس شهوت پرست - که هر ساعتش قبله دیگر است
چه سیراب خواهی شد از آب جوی - چرا ریزی از بهر برف آبروی
مرو در پی هر چه دل خواهدت - که تمکین تن نورجان کاهدت
کند مرد را نفس اماره خوار - اگر هوشمندی عزیزش مدار
و گر هر چه باشد، مرادش بری - ز دوران بسی نامرادی بری
قناعت سرافرازد ای مرد هوش - سر پر طمع بر نیاید ز دوش
قال (علیه السلام) الصبر مطیة لا تکبو و القناعة سیف لا ینبو.(162)
یعنی امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود: که صبر مرکوبیاست که بر روی در نمیافتد و قناعت شمشیری است که کند نمیشود.