تربیت
Tarbiat.Org

شرح حال و زندگی محدثین شیعه
مرکز غدیر‏‏‏

اشتراک‏

در مورد ابن فتال از دو جهت مشکل پیش آمده:
1 - بعضی او را محمد بن حسن دانسته‏اند، بعضی محمد بن علی و بعضی دیگر محمد بن احمد، و حتی ابن شهر آشوب در مناقب دو تعبیر نسبت به ایشان دارد.
توجیه این مشکل آن است که نام صحیح و کامل وی محمد بن حسن بن علی بن احمد است؛ اما چون پدر، پدر بزرگ و جد اعلای او همگی اهل علم و با فضیلت بوده‏اند در انتساب، به هر سه آنها نسبت داده می‏شود. پس مصداق تمام این اسامی یک شخص است و در نسبت هم اشتباهی پیش نیامده است.
2 - جهت دوم تشابه، اینکه شیخ منتجب الدین در فهرست دو نفر را به عنوان فتال نیشابوری نام برده، یکی صاحب روضة الواعظین و دیگری صاحب تفسیری که می‏گوید من تفسیر او را با واسطه افراد مورد اعتماد نقل می‏کنم.
شیخ آقا بزرگ تهرانی نیز قائل به این است که دو نفر با نام فتال بوده‏اند و دیگران اشتباها هر دو را یک نفر دانسته‏اند.
در مقابل، بسیاری از بزرگان تراجم این دو نفر را یکی دانسته‏اند وبا توجه به اینکه تنها منتجب الدین نامی از فتال صاحب تفسیر برده و در هیچ جای دیگر اثر و نامی از او نمی‏یابیم، اتحاد این دو نفر قولی است که نزدیک به واقع می‏نماید. بزرگانی چون علامه مجلسی و صاحب روضات الجنات و محدث نوری نیز این نظر را تأیید کرده‏اند.
اما اینکه شیخ منتجب الدین می‏گوید تفسیر او را به واسطه ثقات نقل می‏کنم دلیل بر فاصله زمانی نیست چرا که ممکن است هم عصر بوده باشند و در عین حال کتاب او را از دیگری شنیده و نقل کند. (ابن شهر آشوب و شیخ منتجب الدین هم‏عصر می‏باشند و ابن شهر آشوب شاگرد فتال نیشابوری است).