کارهایی که شیطان میکند در قرآن تحت چند عنوان، فرموله شده که توجه به آنها برای انسان ضروری است. اجمالا، میتوان گفت: عمده کار شیطان، وسوسه کردن انسان است که در چند مورد از آیات قرآن، سخن رفته است نظیر آیه:
فوسوس الیه الشیطان قال یا ادم هل ادلک علی شجرة الخلد و ملک لا یبلی(310).
(پس شیطان به او وسوسه کرد گفت: ای آدم آیا ترا هدایت کنم به درخت ابدیت و قدرتی که کهنه نشود.)
و آیات سوره ناس که عمومی است و به همه انسانها مربوط میشود:
قل اعوذ برب الناس من شر الوسواس الخناس الذی یوسوس فی صدور الناس.
(بگو پناه میبرم به پروردگار و صاحب اختیار آدمیان... از شر وسوسه شیطان که وسوسه میکند در دل انسان.)
سوالی که در این زمینه طرح میشود این است که وسوسه در دل انسان و به تعبیر قرآن در سینه انسان، به وسیله شیطان چگونه انجام میشود؟ از چه راههایی و به وسیله چه عواملی آن را در ذهن انسان ایجاد میکند؟
پاسخ ما به سوال بالا زمینه طرح میشود این است که وسوسه در دل انسان و به تعبیر قرآن در سینه انسان، به وسیله شیطان چگونه انجام میشود؟ از چه راههایی و به وسیله چه عواملی آن را در ذهن انسان ایجاد میکند؟
پاسخ ما به سوال بالا این است که در قرآن در این زمینه روی چند عامل تکیه شده است:
الف - تزیین اعمال زشت شیطان کارهای زشت انسان را در نظر وی تزیین میکند و بدین وسیله او را وسوسه میکند و موجب میشود که نه تنها آن کار زشت را ترک نکند؛ بلکه، باز هم حتی بیشتر به انجام آن کار مبادرت ورزد؛ چرا که، تزیین شیطان انگیزه وی را در انجام آن کار تقویت خواهد کرد آیات فراوانی موضوع تزیین شیطان را گوشزد کردهاند نظیر آیه:
تالله لقد ارسلنا الی امم من قبلک فزین لهم الشیطان اعمالهم فهو ولیهم الیوم و لهم عذاب الیم(311).
(به خدا قسم که انبیاء را فرستادیم به سوی امتهایی پیش از تو سپس شیطان کردار بد ایشان را در نظرشان زینت داد پس او امروز دوستدارشان است و درگیر عذابی دردناکند.)
و آیه:
و زین لهم الشیطان اعمالهم فصدهم عن السبیل فهم لا یهتدون(312).
(و شیطان کردارشان را بر ایشان زینت داد پس ایشان را از راه خدا باز داشت پس آنان هدایت نیافتند.)
و آیه 38 عنکبوت که نظیر همین آیه است با این تفاوت که آخر آیه به جای فهم لا یهتدون جمله و کانوا مستبصرین آمده است.
ب - دادن وعدههای دروغ به انسان که اگر این کار را بکنی چنین و چنان میشود که در بعضی آیات از چنین وعدهای سخن گفته است مثل آیه:
یعدهم ویمینهم و ما یعدهم الشیطان الا غرورا(313).
وعده شان میدهد و به آرزو کردن وادرشان میکند و جز فریب، شیطان وعده شان ندهد.
و آیه (64) اسرا که آن نیز از وعدههای دروغ شیطان به انسان، سخن به میان آورده است
ج - ترساندن، انسان، یکی نیز از کارهای شیطان به انسان، سخن را نسبت به آینده خویش بیمناک میسازد و از این رهگذر مانع وی میشود از انجام کارهای خیر خداوند در قرآن مجید میفرماید: الاشیطان یعه کم الفقر (شیطان به تهیدستان وعده میدهد) و بدین وسیله شما را از کار مفید اجتماعی اتفاق باز میدارد