از امام صادق علیهالسلام روایت شده است: صورت انسانیت همان راه مستقیم برای نیل به هر خیر و خوبی است و همان صورت انسانی پلی است کشیده شده بین بهشت و دوزخ.(123)
بنابر حدیث امام صادق علیهالسلام کسی که میگوید: اهدنا الصراط المستقیم مقصودش این است که: بار الها! مرا از حمایت و رحمت وسیع خود برخوردار فرما و موفقم بدار که همواره اعمالم و اخلاقم انسانی باشد و از طریق انسانیت منحرف نشوم و به خلق و خوی حیوانات و درندگان نگرایم که بر اثر آن گرایش، صورت انسانی از کفم برود و رخسار حیوانات و درندگان به خود بگیرم.
با توجه به این حدیث معلوم میشود که حیوانات و درندگان انساننما در این جهان بسیارند و اولیای الهی با چشم واقعبین خود آنان را مشاهده میکنند و گاهی اجازه میدهند که دیگران نیز آنها را با چهره غیرانسانی ببینند.
امام سجاد علیهالسلام به مکه، مشرف شده بود. در عرفات، مردم بسیاری گرد هم آمده بودند. حضرت از زهری پرسید: به نظرت عدد اینها چقدر است؟
او عدد زیادی را حدس زد و گفت: این همه برای ادای فریضه حج آمدهاند.
امام علیهالسلام فرمود:
یا زهریّ ما أکثر الضجیج و أقلّ الحجیج؛(124)
چقدر هیاهو و فریاد زیاد است و حجکننده کم!
زهری از سخن امام علیهالسلام به شگفت آمد. حضرت فرمود:
یا زهریّ أدن لی وجهک فأدناه الیه فمسح بیده وجهه ثم قال: النظر فنظر الی الناس قال الزهریّ: فرأیت أولئک الخلق کلهم قردة لا أری فیهم انسانا الا فی کل عشرة آلاف واحدا من الناس؛
امام علیهالسلام به زهری فرمود:
صورتت را نزدیک من بیاور. نزدیک آورد. امام علیهالسلام دستی به صورتش کشید. سپس فرمود:
نگاه کن! زهری به مردم نظر افکند. میگوید: مردم را به صورت میمون دیدم. مگر عده قلیلی از آنان را!
این عده که در عرفات بودند، به ظاهر در صف مسلمین قرار داشتند و صراط مستقیم اسلام را میپیمودند، اما فاقد اخلاق سالم و سجایای انسانی بودند، از این رو صورت انسانی نداشتند. موقعی که امام، پرده طبیعت را عقب زد و چشم زهری را واقعبین ساخت، حقیقت امر آشکار گردید و شکل واقعی آنان مشهود شد.(125)