تربیت
Tarbiat.Org

به سوی تو (منک و بک و لک و الیک)
آیت الله محمد تقی مصباح یزدی‏‏

نفی همتا برای خداوند

در آیه لم یکن له کفوا احد، سومین ویژگی سلبی برای خداوند ذکر شده، و آن عدم همتا برای خداوند است. لازمه وجود کفو برای موجودی، آن است که وجود و کمالات همتای خود را نداشته باشد؛ حتی اگر همتا از کمالاتی یکسان با کمالات او برخوردار باشند، از آن نظر که هر کدام عین وجود و کمالات موجود دیگر را ندارد، ناقص به حساب می‏آید: دو موجود اگر از کمالات و ویژگی‏های یکسانی برخوردار باشند، لااقل هر یک فاقد شخص و عین وجود و کمالات موجود دیگر است؛ چون اگر یکی از آن دو واجد عین و شخص وجود و کمالات موجود دیگر باشد، تعددی در کار نخواهد بود و آن دو یک وجود متحد خواهند بود. پس لازمه همتا داشتن، تعدد در وجود و عدم برخورداری از عین و شخص وجود و کمالات شخصی موجود همتاست.
بر این اساس اگر خداوند همتایی داشت که کمالات او با خداوند همسان بود، از این جهت به یکدیگر احتیاجی نداشتند؛ اما از آن جهت که خداوند عین وجود و کمالات همتای خود را نداشت، ناقص می‏بود. در این صورت کمال مطلق و غنای طلق الهی که مستلزم احتیاج همه موجودات به خداوند است، منتفی می‏شد، و چون خداوند متعال صمد است - یعنی کامل بالذات و غنی مطلق است و همه موجودات، آفریده و محتاج به او هستند - کفو و همتایی ندارد.
با توجه به آنچه گفته شد، برخی معتقدند که سه صفت سلبی زاده نشدن، نزاییدن و نداشتن همتا، تفسیر و برآیند ویژگی صمد، کمال و غنای مطلق الهی هستند.