شرح و تبیین آیه اهدنا الصراط المستقیم
روشن شد که ما، هم برای رفع نیازهایمان از خداوند استعانت میجوییم و هم برای بجا آوردن عبادت او؛ اما وقتی معرفت انسان فزونی میگیرد، در مییابد که خواستهای جز سعادت و هدایت ندارد؛ چون انسان به عنوان بنده خدا وظیفهای جز بندگی او ندارد و تنها از این طریق است که به سعادت حقیقی دست مییابد.
سعادت انسان تنها از راه ارتباط خدا و بندگی خالصانه او و در پرتو معارف و اموزههای قرآن و سنت حاصل میشود که از جمله آموزههای دینی، کیفیتی است که برای نماز - به عنوان تجلی کامل بندگی خدا - ذکر شده؛ از این رو برای پیمودن سعادت، نباید راهی جز آنچه قرآن و سنت در اختیار ما نهادهاند برگزینینم. هیچ گاه نباید بپنداریم که عوامل و اسباب ظاهری و تمسک به غیر خدا، راه سعاد را برای ما هموار میکنند؛ چون در این صورت ممکن است به کرنش غیر خدا آلوده شویم؛ چنان که بتپرستان به دلیل اعتقاد به نقش بتها در تدبیر امور و وساطت آنها برای تأمین سعادت خویش به عبادت آنها میپرداختند.
قرآن در جایی درباره نحوه عبادت بتها از سوی بتپرستان میفرماید:
و ما کان صلاتهم عند البیت الا مکاء و تصدیة؛(134)
و نمازشان در خانه [خدا] جز سوت کشیدن و کف زدن نبود.
در جای دیگر درباره دلیل آنها بر پرستش بتها میفرماید:
والذین اتخذوا من دونه اولیاء ما نعبدهم الا لیقربونا الی الله زلفی؛(135)
و کسانی که به جای او دوستانی برای خود گرفتهاند [به این بهانه که ] ما آنها را جز برای این که ما را هر چه بیشتر به خدا نزدیک گردانند نمیپرستیم.