اشاره :
خشم و غضب از خطرناکترین حالات انسان است که اگر جلو آن رها شود، گاه به شکل یک نوع جنون و دیوانگی و از دست دادن هر نوع کنترل بر اعصاب خودنمایی میکند و بسیاری از تصمیمهای خطرناک و جنایاتی که انسان یک عمر باید کفاره و جریمه آن را بپردازد، در چنین حالتی انجام میشود و اگر میبینیم قرآن مجید آن را دوّمین صفت پرهیزکاران بعد از صفت انفاق (در آیه 134 آل عمران) شمرده به خاطر همین است.
خشم و غضب همچون آتشی سوزان است که گاه یک جرقّه آن تدریجاً مبدل به دریایی از آتش میشود، و خانهها و شهرهایی را در کام خود فرومیبرد.
اگر تاریخ را ورق بزنیم مشکلات عظیمی را که در جوامع انسانی بر اثر شعله سوزان غضب و خشم به وجود آمده بررسی کنیم خواهیم دید که سرچشمه بسیاری از ضایعات و ناملائمات و حوادث دردناکی همین خشم و غضب بوده است و خساراتی که دامن افراد و خانوادهها و اجتماعات را گرفته از بیشترین خسارات است.
با این اشاره به آیات قرآن بازمیگردیم و خطرات این رذیله و برکات حلم و بردباری که نقطه مقابل آن است را مورد بررسی قرار میدهیم.
1- والّذین یجتنبون کبائر الاثم و الفواحش و اذا ما غضبوهم یغفرون. (شوری - 37)
2- الّذین ینفقون فی السّرّاء و الضّرّاء و الکاظمین الغیظ و العافین عن النّاس و اللّه یحبّ المحسنین. (آل عمران - 134)
3- وذاالنّون اذ ذهب مغاضباً فظنّ أن لن نقدر علیه فنادی فی الظّلمات أن لا اله الّا أنت سبحانک أنّی کنت من الظّالمین. (انبیاء - 87)
4- انّ ابراهیم لأوّاه حلیم. (توبه - 114)
5- انّ ابراهیم لحلیم أوّاه منیب. (هود - 75)
6- فبشّرناه بغلام حلیم. (صافات - 101)
7- و اذا خاطبهم الجاهلون قالوا سلاماً. (فرقان - 63)
8- خذ العفو و أمر بالعرف و أعرض عن الجاهلین. (اعراف - 199)
ترجمه :
1- همان کسانی که از گناهان بزرگ و اعمال زشت اجتناب میورزند، و هنگامی که خشمگین شوند عفو میکنند.
2- همانها که در توانگری و تنگدستی انفاق میکنند و خشم خود را فرومیبرند و از خطای مردم در میگذرند و خدا نیکوکاران را دوست دارد.
3- ذالنون (یونس) را (به یادآور) در آن هنگام که خشمگین (از میان قوم خود) رفت، و چنین میپنداشت که ما بر او تنگ نخواهیم گرفت (امّا موقعی که در کام نهنگ فرورفت) در آن ظلمتها(ی متراکم) صدا زد (خداوندا) جز تو معبودی نیست منزهی تو، من از ستمکاران بودم.
4- به یقین ابراهیم مهربان و بردبار بود.
5- چرا که ابراهیم بردبار و دلسوز و بازگشتکننده (به سوی خدا) بود.
6- ما او (ابراهیم) را به نوجوانی بردبار و صبور بشارت دادیم.
7- و هنگامی که جاهلان آنها را مخاطب سازند (و سخنان نابخردانه گویند) به آنها سلام میگویند (و با بیاعتنائی و بزرگواری میگذرند).
8- (به هر حال) با آنها مدارا کن و عذرشان را بپذیر و به نیکیها دعوتنما و از جاهلان رویبگردان (و با آنان ستیزه مکن).