چنانکه میدانیم درمان بیماریهای اخلاقی و روانی به طور کلّی از دو طریق است، نخست از طریق علمی و بررسی پیامدهای سوء آن رذیله اخلاقی، و به این طریق کسی که آثار منفی بهانهجوئی و لجاجت را با تحلیل عمیق دریابد این صفت رذیله انسان را از خدا و خَلق خدا دور میکند و راه تکامل را به روی او میبندد و در اجتماع منزوی میسازد و از درک حقایق محروم مینماید و در واقع حجاب ضخیمی است که به روی عقل انسان میافتد به یقین این آمادگی در او پیدا میشود که از این خوی زشت فاصله بگیرد و ریشههای گندیده آن را از سرزمین روح خود برکند.
و نیز بداند که لجاجت و بهانهجوئی با ایمان سازگار نیست همانگونه که در حدیثی از امام صادق علیه السّلام میخوانیم ستّة لاتکون فی المؤمن قیل و ما هی؟ قال العسر و النّکد و اللجاجة و الکذب و الحسد و البغی؛ شش چیز است که در افراد با ایمان وجود ندارد پرسیدند آن شش چیز کدام است؟ فرمود: سختگیری و بخل و لجاجت و دروغ و حَسد و ظلم.(35)
طریق دیگر مبارزه راهکارهای عملی است، یعنی هنگامی که مقدّمات ابراز این صفت در او پیدا میشود سعی کند فوراً از در تسلیم درآید و حق را پذیرا شود و از گوینده تشکر کند و اگر در ابتدا از خود سرسختی نشان داده عذرخواهی نماید، هرگز یک سخن را از سر لجاجت تکرار نکند و اگر یک بار بر زبان او جاری شد بلافاصله سکوت کند و خود را از وسوسه شیطان به خدا بسپارد هنگامی که چند بار این برنامه را عملی کند تدریجاً از شدّت لجاجت او کاسته میشود و با ادامه این راه ریشهکن خواهد شد.
با افراد لجوج نشست و برخاست نکند و به جدال و مراء ننشیند و به بحث و مجادله نپردازد، حالات بزرگان پیشین را مطالعه کند که چگونه حرف حق را حتّی از یک کودک یا غلام و برده میپذیرفتند و اگر شاگردان آنها ایرادی میگرفتند و ایراد را درست میدیدند با عنایت و احترام پذیرا میشدند و از آنجا که یکی از آثار یا یکی از انگیزههای آن ریاکاری و جهل و نادانی است هر قدر در اصلاح خویش از این دو صفت رذیله بکاهد از لجاجت او کاسته خواهد شد و نیز حالات اقوام پیشین را که بر اثر لجاجت در برابر انبیا برخاستند و کفر را برایمان ترجیح دادند و سرانجام گرفتار عذابهای الهی شدند از نظر بگذراند و بداند پوئیدن راه لجاج سرانجامش همان است که دامنگیر آن اقوام کافر لجوج شد و اگر گرفتار عذاب الهی نشود در زندگی دنیا سخت به رنج و تعب میافتد در داستان گاو بنیاسرائیل آمده است که لجاجت در برابر دستور موسی علیه السّلام سبب شد بنیاسرائیل هر چه داشتند به عنوان بهای آن گاو با ویژگیهای خاصش بپردازند تا آنجا که گروهی از آنها به گدائی افتادند و نزد موسی علیه السّلام رفتند و اعتراف کردند که بخاطر لجاجت هر چه داشتیم از دست دادیم برای ما دعا کن تا خداوند روزی ما را وسیع کند!(36)