تربیت
Tarbiat.Org

اخلاق در قرآن جلد سوّم - فروع مسائل اخلاقی‏
آیت الله مکارم شیرازی با همکاری جمعی از فضلاء و دانشمندان‏‏‏‏‏

پشت کردن به اخلاق یعنی پشت کردن به همه چیز پیشگفتار:

اکنون که در این مقدّمه کوتاه را می‏نویسم، در سراسر جهان سخن از حمله وحشتناک تروریستی به آمریکا و آثار زیانبار آن در آن کشور و در تمام دنیا، و سپس سخن از حملات انتقالی آن کشور به افغانستان و احتمالاً مناطق دیگر است.
همه از آثار کوتاه‏مدّت و درازمدّت سیاسی و اقتصادی این حمله فاجعه‏بار و بی‏سابقه قرن ما سخن می‏گویند، ولی کمتر دیده شده کسی از پیام‏های اخلاقی این حادثه بی‏نظیر سخن بگوید.
پیامی که می‏گوید قدرتمندترین کشورهای دنیا، ممکن است آسیب پذیرترین آنها باشد، و با حمله چند نفر، کاخ ابهّت آن ناگهان فرو ریزد.
پیامی که می‏گوید بر هیچ چیز این جهان نمی‏توان اعتماد کرد، که گاه یک حادثه مرگبار که به وسیله چند نفر طراحی شده، همه محاسبات و معادلات را بر هم می‏زند، زورمندان را به ذلّت و قدرتمندان به ضعف و هوشیاری در کام غفلت و بی‏خبری فرومی‏برد، و هنگامی بیدار می‏شوند که همه چیز از دست رفته است!
پیام دیگر این حادثه آن است که انسان امروز به خاطر سست شدن پایه‏های اخلاق فردی و اجتماعی بهای سنگینی را می‏پردازد، و همه چیز خود را به خطر انداخته است.
هنگامی که کاخ زیبای عدالت فرو ریزد و ظلم و ستم جای آن را بگیرد، خودخواهی‏ها و خودمحوری‏ها و انحصارطلبی زورمداران، کارد را به استخوان قشرهای محروم برساند، و گلوی آنها را سخت بفشارد.
و هنگامی که غرور و خودبرتربینی، اجازه درک حقایق موجود جهان را ندهد، و حتّی انسان از آنچه در اطراف او می‏گذرد غافل سازد، چنین حوادثی دور از انتظار نیست، حوادثی که لرزه بر پیکر خودکامگان مغرور، و ستمگران از خدا بی‏خبر می‏اندازد و آن‏ها را روزها و ماهها گیج می‏کند.
آیا وقت آن نرسیده است که بدانیم دنیای مادّیگری به بن‏بست رسیده، و باید بازگشت خود را به سوی معنویت و اخلاق انسانی آغاز کند، تا هم انگیزه‏های تروریسم بخشکد و هم محبّت و صفا و صمیمیت بر جهان حکم‏فرما شود.
فراموش کردن واقعیّت‏ها سبب از بین رفتن آنها نمی‏شود، تا ظلم و ستم و بی‏عدالتی و تبعیض و خودکامگی در جهان وجود دارد، باید در انتظار این گونه حوادث و حتّی بدتر از آن بود.
سخن در این زمینه بسیار و تحلیل‏های فراوانی وجود دارد که در این مقدّمه کوتاه نمی‏گنجد، غرض در اینجا فقط اشاره‏ای جهت بیداری بود تا همه بدانیم برای اصلاح وضع خطرناک موجود جهان نه حملات انتقامی کارساز است، که آتش را شعله‏ورتر می‏سازد و سبب حملات زنجیره‏ای بیشتری می‏شود، و نه گناهان را به گردن این گروه و آن گروه انداختن.
باید هر کس مسئولیّت خویش را بپذیرد و به اصول اخلاق انسانی گردن نهد و ضرورت آن را برای تأمین یک زندگی آرام توأم با امنیت و شکوفایی دریابد.

در اینجا دست شُکر به درگاه ایزدمتعال برمی‏داریم و او را سپاس می‏گوئیم که به توفیق او سوّمین و آخرین جلد از کتاب پُرفیض اخلاق در قرآن به پایان رسید. و اکنون می‏توانیم به مردم جهان بگوئیم:
این است اخلاق اسلامی ما!
این است راه و رسم زندگی!
و این است نسخه نجات از نابسامانیها!
قم - حوزه علمیّه
ناصر مکارم شیرازی - مهر ماه 1380