تربیت
Tarbiat.Org

اخلاق در قرآن جلد دوم - فروع مسائل اخلاقی
آیت الله مکارم شیرازی با همکاری جمعی از فضلاء و دانشمندان‏‏‏‏‏

پیامدهای شهوت‏پرستی در کلام امیرمؤمنان علی علیه السّلام‏

درباره پیامدهای شهوت‏پرستی از هوای نفس، تعبیرات دقیق، حساب شده و تکان‏دهنده‏ای در احادیث اسلامی دیده می‏شود که در این بحث تنها به کلام پیشوای متقیان حضرت علی علیه السّلام اشاره می‏شود:
1- امیرمؤمنان علی علیه السّلام می‏فرمایند: اهجروا الشّهوات فانّها تقودکم الی رکوب الذّنوب و التهجم علی السّیئات؛ از شهوات سرکش بپرهیزید که شما را به ارتکاب انواع گناهان و هجوم بر معاصی می‏کشاند.(451)
2- این مسئله گاهی به قدری شدید می‏شود که به کلّی دین انسان را بر باد می‏دهد؛ چنان که در حدیث دیگری می‏فرمایند: طاعة الشّهوة تفسد الدّین؛ فرمانداری از شهوات نفسانی، دین انسان را فاسد می‏کند.(452)
3- آن حضرت علیه السّلام در تعبیر دیگری می‏فرمایند: طاعة الهوی تفسد العقل؛ هواپرستی عقل انسان را فاسد می‏کند.(453)
4- در جای دیگر می‏فرمایند: الجاهل عبد شهوته؛ انسان نادان بنده شهوت خویش است(454)؛ یعنی، انسان جاهل مثل برده خوار و ذلیلی است که در برابر شهوت خویش، هیچ اختیاری از خود ندارد.
5- در تعبیر دیگر می‏فرمایند: عبد الشّهوة اسیر لاینفکّ أسره؛ برده شهوت چنان اسیر است که هرگز روی آزادی را نخواهد دید.(455)
6- آن حضرت علیه السّلام در این که سرانجام شهوت‏پرستی رسوایی است، می‏فرمایند: حلاوة الشّهوة عار الفضیحة؛ شیرینی شهوت را ننگ رسوایی از میان می‏برد.(456)
7- در تعبیر دیگری، شهوت‏پرستی را کلید انواع شَرها می‏دانند: سبب الشّرّ غلبة الشّهوة(457) سبب شَرّ، غلبه شهوت است.
با توجّه به این که الشَّر با الف و لام جنس و به صورت مطلق ذکر شده است، معنای عموم را می‏رساند که این امر بیان‏گر آن است که شهوت‏پرستی، سرچشمه تمام شَرها و بدبختی‏هاست.
8- در جای دیگر ضمن اشاره به این نکته که غلبه هوا و هوس، سبب بسته شدن راههای سعادت بشری شده و او را در گمراهی نگاه می‏دارد، می‏فرمایند: کیف یستطیع الهدی من یغلبها الهوی؛ چگونه می‏تواند انسان به هدایت برسد، در حالی که هوای نفس در او غلبه گردیده است.(458)
9- آن حضرت در سخن دیگری، غلبه شهوات را باعث تضعیف شخصیّت انسان می‏دانند: من زادت شهوته قلّت مروّته؛ کسی که شهوات او فزونی یابد، شخصیّت انسانی او کم می‏شود.(459)
10- در بیان دیگری به این حقیقت اشاره می‏کند که راه بهشت، راه شهوت‏پرستان نیست: من اشتاق الی الجنّة سلا عن الشّهوات؛ کسی که مشتاق بهشت است باید شهوت‏پرستی را فراموش کند.(460)
11- در جای دیگر این نکته را بازگو می‏کند که حکمت و آگاهی با شهوت‏پرستی سازگار است: لاتسکن الحکمة قلباً مع شهوة؛ حکمت و دانش در قلبی که جای شهوت‏پرستی است، ساکن نمی‏شود.(461)