در احادیث اسلامی نکوهش از این رذیله اخلاقی بازتاب گستردهای دارد از جمله:
1- امام باقر علیه السّلام میفرماید: لایکون المؤمن جباناً و لاحریصاً و لاشحیحاً؛ انسان باایمان نه ترسوست و نه حریص و نه بخیل!(351)
از این تعبیر به خوبی استفاده میشود که ترس و حرص و بخل با روح ایمان سازگار نیست، چرا که مؤمن، متکّی به خداست، و آن کس که چنین تکیهگاهی دارد ترسی به خود راه نمیدهد، و نه بخیل و حریص است زیرا او به فضل و کَرَم الهی امیدوار میباشد، و با این حال حرص و بخلی به او راه نمییابد.
2- در حدیث دیگری از امیرمؤمنان علی علیه السّلام میخوانیم: الجُبن و الحرص و البخل غرائز سوء یجمعها سوءالظّنّ باللّه سبحانه؛ ترس و حرص و بخل، صفات زشتی است که در سوءظن به خداوند سبحان خلاصه میشود!(352)
این حدیث توضیح دیگری است بر آنچه در حدیث بالا آمد، و ریشه اصلی این صفات رذیله را تبیین میکند.
3- امیرمؤمنان علی علیه السّلام دوستان خود را از مشورت با افراد ترسو نهی میکند، چرا که ترس آنها را آفات مشورت است میفرماید: لاتشرکنّ فی رأیک جباناً یضعّفک عن الأمر و یعظّم علیک ما لیس بعظیم؛ هرگز با انسان ترسو مشورت نکن چرا که تو را از کارهای مهّم بازمیدارد، و موضوعات کوچک را در نظر تو بزرگ جلوه میدهد!(353)
همین معنی در عهدنامه مالکاشتر به شکل دیگری مطرح شده است، امام علیه السّلام مالک را از مشورت با بخیلان و ترسوها و حریصان نهی میکند.(354)
4- این موضوع به قدری مهم است که در حدیثی از رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم میخوانیم که دستور میداد افراد ترسو در جنگهای اسلامی شرکت نکنند (مبادا مایه تضعیف روحیّه دیگران بشوند) میفرماید: من أحسّ من نفسه جبیناً فلایغز؛ کسی که در خود ترسی احساس میکند در جنگ شرکت نکند!
5- در حدیث دیگری امام امیرمؤمنان علیه السّلام حدیث بالا را شکافته و با صراحت میگوید: لایحلّ للجبان أن یغزو، لأنّه ینهزم سریعاً و لکن لینظر ما کان یرید أن یغزوبه فلیجهّز به غیره؛ جایز نیست افراد ترسو در جنگ شرکت کنند چرا که به سرعت فرار میکنند (و مایه تضعیف دیگران میشوند) ولی لازم است صلاح و تجهیزات خود را در اختیار دیگران قراردهند.(355)