تربیت
Tarbiat.Org

آفتاب ولایت‏
آیت الله محمد تقی مصباح یزدی‏‏

علت حضور یازده امام معصوم (علیهم السلام) میان مردم‏

حال ممکن است این پرسش پیش آید که چرا یازده امام، میان مردم بوده‏اند؟! وقتی امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) به دلیل لیاقت نداشتن مردم برای پذیرش حکومت حق، غیبت فرمود، چرا یازده امام قبلی این کار را نکردند؟! مگر آنها نیز خواهان اجرای عدالت و برقراری حکومت اسلامی نبودند و مگر در این جهت نمی‏کوشیدند؟! در پاسخ به این پرسش باید گفت: خدای متعالی امر واجبی را بر عهده گرفته که همان هدایت کردن مردم است. فرستادن پیامبران و اوصیا نیز برای این بوده است که حجت را بر مردم تمام کند: لئلا یکون للناس علی الله حجه بعد الرسل.(96) فرستادن پیامبران باید به گونه‏ای باشد که مردم بتوانند راه حق را از باطل تشخیص دهند. سرانجام، خدا با ظهور پیامبر خاتم (صلی الله علیه و آله و سلم) واپسین و کامل‏ترین برنامه را برای سعادت بشر نازل کرد و در دسترس مردم قرار داد؛ اما اگر پس از وفات پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم)، اشخاص معصوم نبودند که حقیقت قرآن را بدانند و برای دیگران بیان کنند، طولی نمی‏کشید که حقایق به دست فراموشی سپرده می‏شد.
بسیاری از احکام اسلام بود که مردم، بارها شاهد اجرای آن بودند؛ اما پس از چندی، این احکام فراموش می‏شد. پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) در طول 23 سال جلو چشم مردم وضو گرفته بود و همه مردم وضو گرفتن ایشان را دیده بودند؛ اما بعد از چند دهه، این بحث پیش آمد که آیا حضرت، آب را از آرنج به پایین می‏ریخته است یا از انگشتان به آرنج. مسائلی از این قبیل بین مسلمانان اختلاف انداخته بود و اگر راهنمایی‏های کسانی همچون امیر مؤمنان و اهل بیت (علیهم السلام) نبود، برادران اهل تسنن ما نیز از اسلام خبری نداشتند. خیال نکنید برکت اهل بیت (علیهم السلام) فقط شامل حال ما شیعیان شده و اسلام فقط نزد ما است؛ اسلام اهل تسنن نیز مرهون زحمات اهل بیت (علیهم السلام) است. بزرگان و عالمان آنها، شاگردان اهل بیت (علیهم السلام) بوده و به شاگردی نزد آنها افتخار می‏کرده‏اند. هر چه مسلمانان از اسلام دارند، به برکت اهل بیت (علیهم السلام) است؛ وگرنه آنقدر افراد آن زمان، ساده و سطحی نگر بودند که به راحتی حقایق را فراموش می‏کردند و به سرعت فریب می‏خوردند. اگر امیر مؤمنان علی (علیه السلام)، پس از رحلت پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) غیبت می‏کرد، طولی نمی‏کشید که حقایق اسلام به کلی فراموش می‏شد. کار مسلمانان در زمان بنی امیه به جایی رسید که نماز جمعه را روز چهارشنبه می‏خواندند. یکی دیگر از خلفا در کاخ خود، حوضی از شراب درست کرده بود و هر وقت می‏خواست شراب بخورد، دهانش را به حوض می‏گذاشت و از آن می‏خورد و بعد هم با کنیزکان مشغول عیاشی می‏شد. گاهی در حالت مستی خلیفه، به او خبر می‏دادند که مردم در مسجد برای نماز جماعت منتظر شما هستند. در همان موقع، خلیفه، لباس خود را بر تن کنیزکی که با او عیاشی می‏کرد می‏پوشاند و او را به مسجد می‏فرستاد تا به نام خلیفه مسلمانان برای مردم نماز بخواند. در شکارگاه، هنگام تیراندازی، قرآن را هدف تیر قرار می‏دادند. آیا با این وضع خلفا، دیگر از اسلام، اسمی باقی می‏ماند؟!
حکمت الاهی در آن زمان اقتضا می‏کرد که در طول بیش از دو قرن، امامان معصوم (علیهم السلام) با تمام قدرت، حقایق اسلام را در زمین گسترش دهند. در سیره رفتاری امامان معصوم (علیهم السلام)، حکمت و برنامه ریزی وجود داشته است. از لابلای تاریخ، با این که پرده تقیه روی صفحات آن کشیده شده، به خوبی قابل کشف است که امامان (علیهم السلام) با چه همت و تلاش وافری کوشیده‏اند اسلام حقیقی را زنده نگه دارند. آنان حتی یارانشان را به روستاهای ایران، در مناطق فارس و طبرستان و مرو (افغانستان کنونی) و جاهای دیگر می‏فرستادند تا حقایق اسلام را برای مردمی که تشنه حقیقت هستند، بیان کنند. در هر نقطه‏ای، حتی مناطق دور از مرکز خلافت و دور از بغداد و شام، فعالیت‏های امامان معصوم (علیهم السلام) چنان اسلام را در زمین گسترش داد که دیگر امکان از بین بردن آن وجود نداشت. وقتی امام دوازدهم (علیه السلام) به خلافت رسید، بقای اسلام در زمین با تلاش‏های یازده امام پیشین تضمین شده بود. در این هنگام، می‏شد این گوهر گرانبها را برای روزگار دیگری ذخیره کرد؛ اما اگر امامان قبلی می‏خواستند از چشم مردم غایب شوند، اسلام به کلی از صحنه زمین محو می‏شد و حتی برادران اهل تسنن، به همین اندازه‏ای که از اسلام آگاهی دارند، آگاهی نمی‏یافتند؛ پس حاصل بحث فلسفه غیبت امام زمان (علیه السلام) این است که اگر حضرت به اراده و مشیت خدا غایب نی شد، مانند امامان دیگر به شهادت می‏رسید و انسان‏ها تا قیام قیامت از رهبری امام معصوم (علیه السلام) محروم می‏ماندند. امام زمان (ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء) روزی ظهور می‏کند که افراد جامعه، آمادگی پذیرش او را داشته باشند. برای حفظ اسلام بود که امامان قبل از امام زمان (علیه السلام) غیبت نکردند و اگر آنان نیز مانند او غیبت می‏کردند، حقایق اسلام از صحنه زمین محو می‏شد. درست است که خدا، جاودان بودن قرآن را تضمین کرده است؛ اما قرآن به تنهایی نمی‏تواند درد مردم را درمان کند. در کنار قرآن باید یک مفسر معصوم نیز وجود داشته باشد تا حقایق قرآن و تفاسیر احکام را برای مردم بیان کند.