تربیت
Tarbiat.Org

مقامات العلیه (مختصر معراج السعاده نوشته ملا احمد نراقی)
حاج شیخ عباس قمی (رضوان الله علیه)

22- نفاق و دورویی با مردم‏

صفت بیست و دوم، نفاق یعنی دوروئی با مردم است، که مراد مدح کردن است کسی را در حضور، و مذمت کردن است در غیاب، یا آنکه میان دو دشمن آمد و شد کردن و با هر یک در دشمنی با آن طرف موافقت نمودن و دشمنی او را در نظرش جلوه دادن، و این صفت از مهلکات عظیمه است و باعث آن است که صاحبش در قیامت دو زبان داشته باشد، یکی از پیش رو و دیگری از قفا که شعله کشند و رخسار او را بسوزانند.
و مخفی نماند که اگر شخصی در میان دو دشمن آمد و شد کند نه بجهت محکم نمودن دشمنی ایشان بلکه بجهت اظهار دوستی خود با هر یک، این نفاق نیست. و همچنین اگر کسی از شر دیگری بترسد و بجهت دفع شر او با او اظهار دوستی کند و مدارا با او نماید مذموم نیست و جایز است، و از بعضی صحابه نقل شده که ما بروی کسانی چند بشاشت و خرمی می‏کردیم که دلهای ما بر ایشان لعنت میکرد، پس معلوم شد که این نوع سلوک بجهت ضرورت جایز است، نه اینکه مانند اکثر اهل زمان که بمحض دنائت طبع و ضعف نفس یا بطمع بعضی از فضول دنیا یا به توهمات بیجا بنای نفاق را با مردم گزارده و ایشان را به سخنانی مدح میکنند که اصلاً دل ایشان از آن خبر ندارد، و این را مدارا و حسن سلوک می‏نامند و غلط فهمیده‏اند.