تربیت
Tarbiat.Org
خانه
کتابخانه
نویسندگان
گروه ها
نظرات
مقدمه مصحح
پیشگفتار
مقدمه
باب اول: در بیان سبب انحراف از طریق پسندیده و حصول اخلاق ذمیمه و بیان قوای نفس انسانی؛ و در این چند فصل است
فصل اول: در بیان قوای روح
فصل دوم: در بیان لذت و الم قوای روح
فصل سوم: در بیان وظایف هر یک از قوای روح
فصل چهارم: در بیان رذایل قوای روح
فصل پنجم: در بیان افراط و تفریط در هر یک از صفات
باب دوم: در تفصیل اخلاق حسنه و رذیله، فوائد و مفاسد آنها، و کیفیت کسب اخلاق حسنه و معالجه اوصاف ذمیمه، و مشتمل است بر پنج مقام
مقام اول: در بیان آن چیزی که متعلق به قوه عامله وهمیه که عدالت به معنی اعم باشد، یعنی میانهروی در جمیع امور
مقام دوم: در بیان معالجه اخلاق ذمیمه که متعلق است به قوه عاقله
مطلب اول: در بیان دو جنس رذیله قوه عاقله و ضد آنها. اما دو جنس رذیله:
1- جربزه
2- جهل بسیط
مطلب دوم: در بیان رذایلی که از دو جنس مذکوره - که جربزه و جهل بسیط باشد - ناشی میشوند و از متعلقات قوه عاقلهاند؛ و آنها پنج صفتند
1- جهل مرکب
2- شک و حیرت
3- شرک
4- خواطر نفسانیه و وساوس شیطانیه
5- مکر و حیله
مقام سوم: در بیان صفات رذیله و اخلاق حمیده که متعلق است به قوه غضبیه
الف - منشأ جمیع رذایل قوه غضبیه
1- تهور
2- جبن
ب - صفات رذیلهی قوه غضبیه
1- خوف
2- ایمنی از مکرالله
3- یأس از رحمت خدا
4- ضعف نفس
5- دنائت همت
6- بیغیرتی و بیحمیتی
7- عجله و شتاب در افعال و اقوال
8- سوءظن
9- غضب
10- انتقام
11- غلظت و درشتی
12- کج خلقی
13- عداوت و دشمنی
14- عُجب
15- کبر
16- عصبیت
17- کتمان حق
18- قساوت قلب
مقام چهارم: در بیان آنچه که متعلق است به قوه شهویه از رذایل و فضایل و طریق تحصیل آنها
مطلب اول: در بیان دو جنس صفات خبیثه متعلق به قوه شهویه و ضد آنهاست؛ و در آن سه فصل است:
شره
خمود
عفت
مطلب دوم: در بیان سایر صفاتی که متعلقند بقوه شهویه و از دو جنس مذکور ناشی میشوند و آنها بسیارند:
1- محبت دنیا
2- غنا و توانگری
3- حرص
4- طمع
5- بخل
6- مال حرام خوردن
7- خیانت و غدر
8- خوض در باطل
9- گفتن سخنان بیفایده
مقام پنجم: در بیان صفاتی که متعلق است به سه قوه عاقله و غضبیه و شهویه، یا دو قوه از این سه قوه از رذایل و فضایل؛ و آنها صفاتی چندند.
1- حسد
2- اهانت و حقیر نمودن بندگان خدا
3- ظلم
4- ترک اعانت مسلمین
5- کوتاهی در امر به معروف و نهی از منکر
6- دوری کردن از برادران مؤمن و خشم و قهر کردن
7- قطع رحم
8- عقوق والدین
9- عیبجویی مردم کردن
10- فاش کردن رازها
11- نمامی و سخن چینی
12- افساد
13- شماتت کردن
14- مراء و جدال
15- سخریه و استهزاء کردن
16- افراط در مزاح و شوخی
17- غیبت
18- دروغ گفتن
19- محبت جاه و شهرت
20- محبت ثنا و کراهت از مذمت
21- ریا
22- نفاق و دورویی با مردم
23- غرور
24- طول امل
25- گناهکاری و اصرار بر معاصی
26- فراموشی از اعمال و غفلت از محاسبه آنها
27- کراهت از امور پسندیده
28- اعتراض بر تقدیرات الهی
29- حزن
30- بیاعتمادی به پروردگار و اطمینان به وسایل
31- کفران نعمت
جزع و بیتابی
33- فسق
خاتمه: مواردی که طالب پاکی نفس باید در نظر داشته باشد
مقامات العلیه (مختصر معراج السعاده نوشته ملا احمد نراقی)
حاج شیخ عباس قمی (رضوان الله علیه)
مطلب دوم: در بیان سایر صفاتی که متعلقند بقوه شهویه و از دو جنس مذکور ناشی میشوند و آنها بسیارند: