مؤته قریهای است در بلقاء که در اراضی شام واقع شده است. این غزوه در سال هشتم اتفاق افتاد.
سبب این جنگ آن بود که رسول خدا صلی الله علیه و آله حارث بن عمیر ازدی را با نامهای به سوی حاکم بصری - که شهری است در شام - فرستاد. هنگامی که به سرزمین مؤته رسید، شرحبیل بن عمرو غسانی - که از بزرگان دربار روم بود - با او برخورد کرد و از او پرسید: کجا میروی؟ اظهار داشت: به شام میروم. گفت: نکند از فرستادگان محمد صلی الله علیه و آله میباشی؟ گفت: آری. او را دستگیر کرده دست و پایش را بست و به قتل رساند. جز او فرستادهای از آن حضرت به قتل نرسید.
چون این خبر به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله رسید، غمگین شد و مردم را فرا خواند و خبر قتل او را به اطلاع ایشان رساند. سپس فرمان داد تا لشکری برای جنگ با آنان خارج شود و به سوی جرف رود. خود نیز به آنجا رفت. سه هزار مرد جنگی در آنجا آماده شده بودند. آن حضرت پرچمی سپید بسته آن را به جعفر بن ابی طالب علیه السلام داد و او را امیر لشکر نمود و فرمود: اگر او کشته شد، زید بن حارثه امیر گردد و اگر حادثهای برای او پیش آمد، عبدالله بن رواحه پرچم را بردارد و چون او کشته شد، مسلمانان به اختیار خود کسی را برگزینند تا امیر گردد.
آنگاه فرمان داد تا لشکر به جایی که حارث به قتل رسیده بروند و کافران را به اسلام دعوت نمایند و در صورت عدم پذیرش با آنان به جنگ بپردازند. لشکریان به مؤته رسیدند. شرحبیل آگاه شد و از قیصر روم لشکری عظیم طلبید. صد هزار مرد برای جنگ با یاران رسول خدا صلی الله علیه و آله آماده شدند.
دو لشکر در مقابل هم صف کشیدند. حضرت جعفر علیه السلام از اسب پیاده شد و دستور داد همه از اسب پیاده شوند. سپس مبارزه سختی نمود تا اینکه دست راست و سپس دست چپ او را قطع کردند. آنگاه که به شهادت رسید، زید بن حارثه پرچم را برداشت و مبارزه نمود تا کشته شد. پس از او عبدالله بن رواحه امیر گردید. پس از شهادت او خالد بن ولید پرچم را به دست گرفت و لشکریان از جنگ عقب نشینی کرده به مدینه بازگشتند.
روایات زیادی در فضیلت حضرت جعفر بن ابی طالب علیه السلام وارد شده است. از رسول خدا صلی الله علیه و آله روایت شده که فرمود:
خیر الناس حمزة و جعفر و علی علیهم السلام.
بهترین مردم حمزه، جعفر و علی علیهم السلام هستند.
و نیز امام صادق علیه السلام از رسول خدا صلی الله علیه و آله روایت میکند که فرمود:
خلق الناس من اشجار شتی و خلقت انا و جعفر من شجرة واحدة.
مردم از درختهای مختلف آفریده شدهاند و من و جعفر از یک درخت.
و در حدیث امام سجاد علیه السلام است که:
هیچ روز بر رسول خدا صلی الله علیه و آله بدتر از روز احد - که عمویش حمزه شیر خدا و شیر پیامبر خدا شهید شد - نبود. بعد از آن روز مؤته بود که پسر عموی آن حضرت جعفر بن ابی طالب علیه السلام شهید شد.
روایت شده زمانی که خبر قتل جعفر و زید را برای آن حضرت آوردند، گریست و فرمود:
دو برادر و دو مونس و دو هم صحبت من بودند.
و از رسول خدا صلی الله علیه و آله روایت شده که به جعفر علیه السلام فرمود:
تو در خلقت و اخلاق شبیه من هستی.